________________
ਸਤਵਾ ਨਾਲੰਦੀਆ : ਅਧਿਅਨ
ਉਸ ਕਾਲ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਾਜਹਿ ਨਾ ਦੀ ਨਗਰ ਸੀ ਜੋ ਰਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ (ਇਸ ਦਾ ਵਰਨਣ ਔਪਾਪਾਤਿਕ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਨਗਰ ਵਰਨਣ' ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਬਾਹਰਲੇ ਭੈ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਸੀ । ਉਸ ਰਾਜ ਦੇ ਬਾਹਰ ਈਸ਼ਾਨ ਕੋਣ (ਉਤਰ ਪੂਰਵ) ਵੱਲ ਨਾਲੰਦਾ ਨਾਂ ਦਾ ਪਾੜਾ ਜਾ ਬਾਹਰੀ ਬਸਤੀ ਸੀ । ਉਥੇ ਸੈਂਕੜੇ ਭਵਨ ਸਨ, ਜੋ ਮਹਿਲ ਵੇਖਨ ਯੋਗ ਸਨ । ਇਹ ਨਗਰੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਸੀ । 68
ਉਸ ਰਾਜਹਿ ਦੇ ਨਾਲੰਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲੇਪ ਨਾਂ ਦਾ ਗਾਥਾਪਤ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ । ਉਹ ਬੜਾ ਧੰਨਵਾਨ, ਤੇਜਵਾਨ, ਸਿਧ ਸੀ । ਉਸ ਕੋਲ ਬੜੇ ਬੜੇ ਭਵਨ, ਪਲੰਗ, ਆਸਨ, ਪਾਲਕੀ ਰਥ ਆਦਿ ਸਵਾਰੀਆਂ, ਘੋੜੇ ਹਾਥੀ ਆਦਿ ਸਵਾਰੀਆਂ ਸਨ । ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਸੰਪਤੀ ਤੇ ਸੋਨਾ ਚਾਂਦੀ ਵੀ ਸੀ । ਉਹ ਧਨ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗਾ ਤੋਂ ਵਾਕਫ ਸੀ ਉਹ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਤੇ ਤਜਰਵੇ ਕਾਰ ਸੀ । ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਭੋਜਨ ਪਾਣੀ, ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਦਾ ਸੀ ! ਉਸ ਪਾਸ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਾਸ, ਦਾਸੀ, ਗਾਵਾਂ, ਮੱਝਾਂ ਤੇ ਭੇਡਾਂ ਸਨ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਦਬਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਹ ਬੇਧੜਕ ਆਦਮੀ ਸੀ । ਉਹ ਲੇਪ ਨਾਂ ਦਾ ਗਾਥਾਪਿਤ ਸ਼ਮਣਪਾਸਕ (ਜੀਵ ਅਜੀਵ ਦਾ ਜਾਨਦਾਰ ਜੈਨ ਸ਼ਾਵਕ) ਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਉਪਾਸਕ ਦਸਾਂਗ ਵਿਚ ਵਰਨਿਤ ਆਨੰਦ ਸ਼ਾਵਕ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਾਣ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਉਹ ਲੇਪ ਨਿਰਗ੍ਰੰਥ ਪ੍ਰਵਚਨ ਵਿਚ ਸੰਕਾ ਰਹਿਤ ਸੀ, ਧਰਮ ਦੇ ਫਲ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਸੀ ਧਰਮ ਫਲ ਦੇ ਸ਼ੱਕ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਸੀ । ਉਹ ਪੁਰਸ਼ ਗੁਣੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੀ । | ਉਹ ਧਰਮ ਦੇ ਵਾਸਤਵਿਕ ਤੱਤਵ ਸਵਰੂਪ ਨੂੰ ਪਾ ਚੁਕਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਵਿਦਵਾਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਛ ਕੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉਤਰਾਂ ਰਾਹੀ ਪੁੱਤਵਾ ਤੇ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਿਤ ਵਿਚ ਸਮਾ ਲਿਆ ਸੀ । ਉਸ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਸੁਮਿਕੱਤਵ ਰੂਪੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨਾਲ ਮਹਿਕ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਨਿਰਗ੍ਰੰਥ ਪ੍ਰਵਚਨ ਪ੍ਰਤਿ ਉਸ ਦਾ ਅਨੁਰਾਗ ਹੋੜੀਆਂ ਤੇ ਨਸਾ ਵਿਚ ਸਮਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ।
ਨਿਰਗ੍ਰੰਥ (ਜੈਨ) ਪ੍ਰਵਚਨ ਬਾਰੇ ਜਦ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਆਖਦਾ ਸੀ “ਹੇ ਆਯੂਸ਼ਮਾਨ ! ਇਹ ਨਿਰਥ ਪ੍ਰਵਚਨ ਹੀ ਮੇਰੀ ਸੰਪਤੀ ਹੈ ਇਹੋ ਸੱਚ ਹੈ
25 9 -
