________________
ਛੇਵਾ ਆਂਦਰੀਕ ਅਧਿਐਨ
ਨਿਅਤੀਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਅਚਾਰਿਆ ਮੰਥਲੀ ਪੁਤਰ ਗੋਸ਼ਾਲਕ, ਆਦਰਕ ਮੁਨੀ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹੈ “ਹੇ ਆਦਰਕ ! ਮਹਾਵੀਰ ਸਵਾਮੀ ਨੇ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਆਚਰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਸੁਣੋ । ਮਹਾਵੀਰ ਸਵਾਮੀ ਪਹਿਲਾ ਇਕੱਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਸਨ ਉਹ ਤਪਸਵੀ ਸਨ ਹੁਣ ਉਹ ਅਨੇਕਾਂ ਭਿਖਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਇਕਠਾ ਕਰਕੇ, ਨਾਲ ਰਖਕੇ, ਅੱਡ ਅੱਡ ਢੰਗ ਨਾਲ ਧਰਮ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 1 ।
ਉਸ ਚੰਚਲ ਚਿਤ ਵਾਲੇ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਧੰਦਾ ਹੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਸਭਾ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ, ਅਨੇਕਾਂ ਭਿਖਸ਼ੂਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੈਠਕੇ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਧਰਮ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ । ਇਹ ਵਿਵਹਾਰ ਪਹਿਲੇ ਆਚਰਨ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਹੈ । 2
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਵਹਾਰ, ਇਕੱਲਾ ਘੁੰਮਣਾ ਏਕਾਂਤ ਵਾਸ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਨੇਕਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਧਰਮ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਚੰਗਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਆਪਸੀ ਦੋਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਰਖਦੀਆਂ । ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧ ਹੈ ।
ਆਦਰਕ ਮੁਨੀ ਦਾ ਉੱਤਰ :
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਪਹਿਲਾ, ਅੱਜ ਤੋਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਏਕਾਂਤ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੂਤ, ਵਰਤਮਾਨ ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਮੇਲ ਹੈ ਕੋਈ ਆਪਸੀ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ । 3
12 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਤੱਪਸਿਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਮਹਾਵੀਰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ, ਸਾਰੇ ਅਚਰ, ਚਰ (ਸਥਿਰ ਤੇ ਚਲਣ ਵਾਲੇ) ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਨ ਕੇ ਤਰਸ ਤੇ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵਾ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਲਈ, ਹਜ਼ਾਰਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਧਰਮ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਏਕਾਂਤ ਸਾਧਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਏਕਾਂਤ ਵਾਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਿੱਤ ਵਿਰਤੀ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਚਿੱਤ ਵਰਤੀ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । 4 |
ਸ਼ਰੁਤ (ਚਰਿੱਤਰ ਰੂਪੀ) ਧਰਮ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਮਣ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ । ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਖਿਮਾਵਾਨ, ਪਰਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਰਖਣ ਵਾਲੇ, ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਜੇਤੂ ਹਨ । ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਹੀਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ (ਉਪਦੇਸ਼) ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇਹ ਨਹੀਂ । 5 ।
240
