________________
ਦਾ ਅੰਤ ਹੀ ਦੁਖ ਰੂਪੀ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਅੰਤ ਹੈ) । (4)
ਬਹਾਦਰ, ਧੀਰਜ ਸੁਖਾਂ ਦੀ ਇਛਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਪੁਰਸ਼ ਅੰਤ ਪ੍ਰਾਂਤ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਕਾਰਣ, ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਮਰਥ ਹਨ, ਇਸ ਮਨੁੱਖ ਲੋਕ ਵਿਚ ਦੂਸਰੇ ਜੀਵ ਵੀ ਧਰਮ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰਕੇ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ । (15)
(ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਧਰਮਾ ਸਵਾਮੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਜੰਞ ਸਵਾਮੀ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ) ਮੈਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਗਵਾਨ ਤੋਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮ ਪਰੰਪਰਾ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦੇਵਤਾ ਬਣਦਾ ਹੈ । ਮਨੁੱਖ ਜੂਨ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਗਤਿ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ।” (16)
“ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਦੁਰਲਭ ਹੈ । ਇਹੋ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਹੈ । (17)
ਇਸ ਮਨੁੱਖ ਜਨਮ ਬਿਚ ਭਰਿਸ਼ਟ ਕੋਈ ਜੀਵ ਨੂੰ, ਦੋਬਾਰਾ ਸਮਿਅਕਤੱਵ (ਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ, ਚਾਰਿਤਰ) ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਠਿਨ ਹੈ । ਸਮਿਅਕਤੱਵ ਯੋਗ ਅੰਤਕਰਣ (ਹਿਰਦੇ) ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ । ਧਰਮ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਯੱਗ ਸਭ ਲੇਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ । (18)
ਜੋ ਵੀਤਰਾਗ ਪੁਰਸ਼, ਸਰਵ-ਉੱਤਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਚਰਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਜੀਵ ਅਨੁਪਮ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨ (ਮੋਕਸ਼) ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਫਿਰ ਮੁੜ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ, ਜਨਮ ਲੈਣ ਦੀ ਕਥਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਬੇਕਾਰ ਹੈ । (17)
ਨਾਂ ਮੁੜ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਮੋਕਸ਼ ਵਿਚ ਗਿਆ, ਗਿਆਨੀ ਪੁਰਸ਼ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਜਨਮ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ? (ਕਿਉਂਕਿ ਜਨਮ ਦਾ ਕਾਰਣ ਕਰਮ ਪਰੰਪਰਾ ਖਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਕਾਰਣ ਬਿਨਾਂ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਨਹੀਂ) ਉਹ ਸਭ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਤੀਰਥੰਕਰ, ਗਣਧਰ ਆਦਿ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸੱਚੇ ਪਥ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕ ਹਨ । (20)
ਕਸ਼ਯਪ ਗੋਤਰੀ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਰਾਹੀਂ, ਫੁਰਮਾਏ ਇਹ ਸਥਾਨ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਤੇ ਸਰਵ
ਟਿਪਣੀ 16–ਸ਼ੀਲਾਂਕਾਚਾਰਿਆ ਟੀਕਾਰ ਇਸ ਗਾਬ ਹਨ—“ਮਨੁੱਖ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਗਿਆਨ ਤੇ ਮੋਕਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਪਰ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕਾਰਣ ਸੋਂਧਰਮ ਦੇਵ ਲੋਕ ਵਿਚ ਦੇਵਤਾ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
[135]
ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਆਖਦੇ ਚਾਰਿੱਤਰ ਦੀ ਆਰਾਧਨਾ ਕਰਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਮ ਬੰਧ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸ਼ੀਲਾਂਕਾਚਾਰਿਆ ਟੀਕਾਕਾਰ
