________________
ਮਾਰਗ ਨਾਮਕ ਗਿਆਰਵਾਂ ਅਧਿਐਨ
ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਭਾਵ ਮਾਰਗ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ। ਭਾਵ ਮਾਰਗ ਹੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਮਾਧੀ (ਸੱਚਾ) ਸੁੱਖ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਵ ਮਾਰਗ ਹੈ। (1) ਗਿਆਨ ਮਾਰਗ, (2) ਦਰਸ਼ਨ ਮਾਰਗ, (3) ਚਾਰਿਤਰ ਮਾਰਗ ਜਾਂ ਤਪ ਮਾਰਗ । ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਸੰਜਮ ਮਾਰਗ, ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਜਾਂ ਸਦਾਚਾਰ ਮਾਰਗ ਵੀ ਆਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਪੂਰੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਸ਼ੁਧੀ, ਸਦਾਚਾਰ, ਸੰਜਮ, ਅਹਿੰਸਾ ਆਦਿ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਸੰਜਮ ਦਾ ਮਾਰਗ ਆਖਰੀ ਘੜੀ ਤੱਕ ਨਿਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਸਾਧੂ ਨੂੰ ਪਰੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ ।
ਨਿਰੁਕਤੀਕਾਰ ਭਦਰਵਾਹੂ ਸਵਾਮੀ ਨੇ ਨਾਮ, ਸਥਾਪਨਾ, ਦਰਵ, ਖੇਤਰ ਕਾਲ ਤੇ ਭਾਵ ਆਦਿ 6 ਨਿਕਸ਼ੇਪ ਆਖੇ ਹਨ । ਨਾਮ ਤੇ ਸਥਾਪਨਾ ਸਰਲ ਹਨ ।
ਦਰਵ ਮਾਰਗ
(1) ਤਖਤ ਵਿਚਕਾਰ ਬਨਾਇਆ ਮਾਰਗ (2) ਬੈਲਾਂ ਨੂੰ ਪਕੜ ਕੇ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਮਾਰਗ, (3) ਝੂਲੇ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਮਾਰਗ, 4) ਬੈਂਤ ਦੀ ਬੇਲ ਨੂੰ ਪਕੜਕੇ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਮਾਰਗ, (5) ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਚੜਨ ਵਾਲਾ ਮਾਰਗ, (6) ਕਿਸੇ ਸਵਾਰੀ ਰਾਹੀਂ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਮਾਰਗ, (7) ਠੁਕੀ ਕਿਲ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ
ਨਾਲ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਮਾਰਗ, (8) ਗੁਫਾ ਮਾਰਗ, (9) ਬਕਰੇ, ਉਠ ਨਾਲ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਮਾਰਗ, (10) ਪੰਛੀ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਮਾਰਗ, (11) ਛਤਰੀ ਰਾਹੀਂ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਮਾਰਗ, (12) ਜਲ ਮਾਰਗ, (13) ਅਕਾਸ਼ ਮਾਰਗ ਆਦਿ ਦਰਵ ਮਾਰਗ ਹਨ । ਖੇਤਰ ਮਾਰਗ
-
-
ਜੋ ਮਾਰਗ ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਖੇਤ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਖੇਤਰ ਮਾਰਗ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਲ ਮਾਰਗ ਦੇ ਵਾਰੇ ਜਾਣ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
[106]
