________________
, ਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ . ਆਖਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਜਾਣਦਾ ਹੋਇਆ ਮਨ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਜੀਵ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸ਼ਰੀਰ ਰਾਹੀਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿਰਫ, ਸ਼ਰੀਰ ਰਾਹੀਂ ਜੀਵ ਹਿਮਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੰਨ ਰਾਹੀਂ ਹਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਪਰਸ਼ ਮਾਤਰ (ਥੋੜਾ) ਕਰਮ ਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਮਨ ਅਤੇ ਇਕੱਲੇ ਸ਼ਰੀਰ ਰਾਹੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਸਾ ਦਾ ਪਾਖ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ । (25)
ਕਿਆਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਮ ਬੰਧ ਦੇ ਛਿਨ ਕਾਰਣ ਹਨ । ਇਸ ਰਾਹੀਂ, ਪਾਪ ਕਰਮ ਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ : i. ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦਾ ਘਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ । 2. ਦੂਸਰੇ ਰਾਹੀਂ ਹੁਕਮ ਦੇ ਕੇ ਅਜੇਹਾ ਕਰਵਾਉਣਾ । 3. ਪ੍ਰਣ ਘਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਮੱਨ ਨਾਂ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ । (26) | ਇਹ ਤਿੰਨ ਆਦਾਨ ਹੀ ਪਾਪ ਕਰਮ ਬੰਧ ਦੇ ਕਾਰਣ ਹਨ ! ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਪਾਪ ਕਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਭਾਵ ਬੁਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਮ ਬੰਧ ਨਹੀਂ । ਕੋਰਮ ਬੰਧ ਨਾਂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਹੀ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । (27)
• ਕਿਸੇ ਮੁਸੀਬਤ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਥੈ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ (ਮਮਤਾ ਤੋਂ ਕੋਰ) ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਮਾਸ ਖਾਵੇ । ਸਾਧੂ ਰਾਂਗੇ ਦਵੇਸ਼ ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ ਮਾਸ ਖਾਵੇ ਤਾਂ
ਉਹ ਕਰਮ ਬੰਧ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।” (28) . ੧. ਖ਼ਰ ਅਨੈਡੀਸ਼ੀ ਬਸਰੇ ਮੱਤਾਂ ਦੇ ਇਹ ਕਥਨ ਮੰਨਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ । ਕਿਉਂਕਿ ਮੰਨ ਰਾਹੀਂ ਰਾਗ-ਦਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਨ ਸ਼ੁੱਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਅਸ਼ੁੱਧ
ਮਨ ਵ ਸੰਬਰ (ਕਰਮ, ਬੰਧ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ) ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ । ਕਰਮੀ · ਬੀ¤ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਹੈ, ਮਨ ਵਿਉਪਾਰ (ਸ਼ੁਭ ਤੇ ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵ) ਇਸ ਲਈ ਮਨੇ ਰਾਹੀਂ, ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਕਰਮ ਬੰਧ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇਗਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਧਾਰਕ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸੁਖਾਂ ਤੇ ਮਾਨ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨੇਂ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਲ : ਰਵੇਂ ਸਖਕੇ ਪਾਬੀ ਗਰਮ ਗਰਬੇ ਹਿਉ ਹਨ. 15:29. .... .
ਇਨਾਂ ਦਰਸ਼ਨਾਂ (ਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗੀਕਾਰ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਲੈਕ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸੁੱਖਾਂ, ਮਾਨ, ਸਨਮਾਨ ਵਿਚ ਤੁਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਹਾਂਗਾ ' ਲੈ ਜੋ 7u ਝਰਦੇ ਸਨ ।" : "
. . . . .' 30)
ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਅੰਨਾ, ਛੇਕ ਵਾਲੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਅਗਿਆਨਤਾਵਸ਼ : ਨਈ ਥਾਂ ਪਾਰ ਧੁੰਚਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਪਾਰ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਡੁੱਬ
{12}
