________________
ਸਵਰੂਪ--ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਅਤਿਚਾਰ ਸਮਿੱਕਤਵੇਂ :
ਸੱਤ ਕੁਵਯਸਨਾ ਦੇ ਤਿਆਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਰਤਾਂ ਨੂੰ ਟਿਕਾਉਣ ਲਈ ਸਮਿਅੱਕਤਵ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਸਮਿਅੱਕਤਵ ਲਈ ਦੇਣ, ਗੁਰੂ ਤੇ ਧਰਮ ਆਦਿ 9 ਤੱਤਵਾਂ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । (ਵੇਖੋ 9 ਤੱਤਵ)
| ਜਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਮਿਅਕਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ 7 ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
1.-7. ਅਨੰਤ ਨੂੰ ਬੰਧੀ (ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲਾ) ਕਰੋਧ, ਮਾਨ, ਮਾਈਆ, ਲੋਭ, | 8, ਸਮਿਅੱਕਤਵ ਮੋਹਨੀਆ 9. ਮਿਥਿਆਤਵ ਮੋਹਨੀਆ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਰ ਮੋਹਨੀਆਂ । ਹਿਸਥ, ਸ਼ਾਵਕ ਦੇ ਵਰਤ ਸਾਧੂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । (ਵੇਖੋ ਕਰਮ)
ਸ਼ੁਧ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਧਰਮ ਪਾਲਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਗ੍ਰਹਿਸਥ 6 ਆਗਾਰ (ਛੋਟਾਂ) ਰਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਉਸ ਵਰਤ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਇਸ ਨੂੰ ਅਭਿਯੋਗ ਆਖਦੇ ਹਨ । - 1) ਰਾਜਵਿਯੋਗ 2) ਗਣਾਵਿਯੋਗ 3) ਬਲਵਿਯੋਗ 4) ਦੇਵਾਵਿਯੋਗ 5) ਗੁਰੂਨਿਹਿ 4)Fਵਰਤਕਾਂਤਰੀ ।
| ਹਿਸਥ ਧਰਮ ਦੇ ਪੰਜ ਅਣੂ ਵਰਤ | ਸਾਧੂ ਦੇ ਅਹਿੰਸਾ ਆਦਿ ਪੰਜ ਮਹਾਵਰਤ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਧੂ ਤਿੰਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਯੋਗ ਨਾਲ ਧਰਮ ਦਾ ਆਚਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਦ ਕਿ ਹਿਸਥ ਸਮਿਅੱਕਤਵ [ਸਮਿਅਕ-ਦਰਸ਼ਨ] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜ ਅਣੂਵਰਤ ਪਾਲਦਾ ਹੈ, ਇਨਾਂ ਦਾ ਸਵਰੂਪ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ । (1) ਸਬੂਲ ਪ੍ਰਣਾਤਿਪਾਤ ਵਿਰਮਨ
ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵ ਹਨ-ਸੂਖਮ ਤੇ ਸਥੂਲ [ਮੋਟੇ] ਪ੍ਰਿਥਵੀ. ਪਾਣੀ, ਤੇਜ, ਅਗਨੀ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦੇ ਜੀਵ ਸਥਾਵਰ ਹਨ । ਇਹ ਸੂਖਮ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਤਿਆਗ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਹਰ ਸਮੇਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਇਹ ਜੀਵ ਇਕ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਦੋ ਇੰਦਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵ ਮੋਟੇ ਜੀਵ ਹਨ ਇਹ ਤਰੱਸ (ਹਿਲਨ ਚਲਨ ਵਾਲੇ)ਜੀਵ ਹਨ । ਨਿਰ ਅਪਰਾਧੀ ਤਰੱਸ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਸੰਕਲਪ ਪੂਰਵਕ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹੀ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਇਸ ਵਰਤ ਵਿਚ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਬਾਕੀ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ।
ਖੇਤੀ, ਵਿਉਪਾਰ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਧੰਦੇ ਵਿਚ ਜੋ ਹਿੰਸਾ ਉਪਾਸਕ ਨੂੰ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਆਰਭੰਜ ਹਿੰਸਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਹੇਠ ਸਿਪਾਹੀ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਹ ਵਰਤ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਅਪਰਾਧੀ ਨੂੰ ਦੰਡ ਦੇਣ ਨਾਲ ਇਹ ਵਰਤ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਸਾਨੂੰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਧ ਤੋਂ ਵਧ ਵਿਵੇਕ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ
| ੧੦੦
