________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ 40. ਸਿਆਦਵਾਦ ਅਤੇ ਸਪਤਭੰਗੀ ਸੂਤਰ
(714)ਨਯ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦਾ, ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ੇ ਕਿਸੇ ਪੱਖ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਾਪੇਸ਼ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਨੂੰ ਨਿਰਪੇਕਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਾਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਸਭ ਨਯਾਂ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਹੈ ਅਤੇ ਨਯ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਨਯਾਂ ਪੱਖੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਪੇਕਸ਼ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
(715)ਜੋ ਸਦਾ ਨਿਅਮ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਪਾਤ ਰੂਪ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੈ, ਉਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਸਯਾਤ ਕਿਸੇ ਪੱਖੋ) ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਹੀ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਸਾਪੇਕਸ਼ ਸਿੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ।
(716)ਇਸ (ਸਿਆਵਾਦ ਨਿਆਏ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਣ, ਨਯ ਅਤੇ ਦੁਰਨਯ ਦੀ ਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਸੱਤ ਭੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ‘ਸਯਾਤ’ ਪੇਸ਼ ਭੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਨਯ ਯੁਕਤ ਭੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨਯ ਆਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿਰਪੇਕਸ਼ (ਨਿਰਪੱਖ ਨਯ ਨੂੰ ਦੁਰਨਯ ਆਖਦੇ ਹਨ। (717) (1) ਸਯਾਤ ਆਸਤੀ (ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਹੀ)
(2) ਸਯਾਤ ਨਾਸਤੀ (ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ) । (3) ਸਯਾਤ ਆਸਤੀ ਨਾਸਤੀ (ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਹੈ, ਕਿਸੇ
ਪੱਖੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। (4) ਸਯਾਤ ਅਵਕਤੱਵਯ (ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਆਖਣ ਯੋਗ
ਨਹੀਂ) (5) ਸਯਾਤ ਆਸਤੀ ਅਵਕਤੱਵਯ (ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਹੈ ਪਰ
147
