________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ
(646)ਵਿਵਹਾਰ ਨਯ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਸਮੁਦਘਾਤ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਸੰਕੋਚ (ਸੁੰਗੜਨਾ) ਵਿਸਤਾਰ (ਫੈਲਣਾ) ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਕਾਰਨ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਨਿਸ਼ਚੈ ਨਯ ਪੱਖੋਂ ਜੀਵ ਅਸੰਖਿਆਤ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਹੈ।
(647)ਜਿਵੇਂ ਪਦਮ ਰਾਗ ਮਨੀ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਪਾ ਦੇਣ ਤੇ ਆਪਣਾ ਚਮਕ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਹਰਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ।
(648)(ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਵਹਾਰ ਨਯ ਪੱਖੋਂ ਜੀਵ ਸਰੀਰ ਵਾਲਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਗਿਆਨ ਗੇਯ ਪ੍ਰਮਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਗੇਯ ਲੋਕ ਅਲੋਕ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਗਿਆਨ ਸਰਵ ਵਿਆਪੀ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਰਵ ਵਿਆਪੀ ਹੈ।
(649)ਜੀਵ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ। (1) ਸੰਸਾਰੀ (2) ਮੁਕਤ। ਦੋਹੇ ਹੀ ਚੇਤਨਾ ਸੁਭਾਵ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗ ਲੱਛਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਸੰਸਾਰੀ ਜੀਵ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਹਨ ਪਰ ਮੁਕਤ ਜੀਵ ਸਰੀਰ ਰਹਿਤ
ਹਨ।
(650)ਸੰਸਾਰੀ ਜੀਵ ਵੀ ਤਰੱਸ ਤੇ ਸਥਾਵਰ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਨ (1) ਪ੍ਰਿਥਵੀ (2) ਪਾਣੀ (3) ਅੱਗ (4) ਹਵਾ (5) ਬਨਸਪਤੀ ਦੇ ਜੀਵ ਇਕ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵ ਹਨ ਅਤੇ ਸੰਖ, ਪਿਪਲਿਕਾ, ਭੌਰੇ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਪਸ਼ੂ ਆਦਿ ਦੋ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਜੀਵ
130
