________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ
34. ਤੱਤਵ ਸੂਤਰ
(588)ਸਾਰੇ ਅਗਿਆਨੀ ਦੁੱਖੀ ਹਨ। ਉਹ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਖ਼ਾਨ ਹਨ। ਉਹ ਵਿਵੇਕ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਅਨੰਤ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਭਟਕਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(589)ਇਸ ਲਈ ਪੰਡਿਤ ਪੁਰਸ਼ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਜਾਂ ਬੰਧਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਇਸਤਰੀ-ਪੁੱਤਰ ਆਦਿ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਕੇ ਖੁਦ ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੰਬੰਧੀ ਹੀ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਸਭ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰੱਖੇ।
ਪਰ-ਅਪਰ
(590)ਤੱਤਵ, ਪਰਮਾਰਥ, ਦਰਵ ਸੁਭਾਵ, ਧਿਆਏ, ਸ਼ੁੱਧ, ਪਰਮ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਇਕ ਹੀ ਅਰਥ ਹਨ। (591)(1) ਜੀਵ (2) ਅਜੀਵ (3) ਬੰਧ (4) ਪੁੰਨ (5) ਪਾਪ (6) ਆਸ਼ਰਵ (7) ਸੰਬਰ (8) ਨਿਰਜਰਾ ਅਤੇ (9) ਮੋਕਸ਼ ਇਹ ਨੌਂ ਤੱਤਵ ਜਾਂ ਪਦਾਰਥ ਹਨ।
(592)ਜੀਵ ਦਾ ਲੱਛਣ ਉਪਯੋਗ (ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਗਿਆਨ) ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਂ ਚੇਤਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਨਾਦਿ-ਨਿਧਨ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਹੈ। ਅਰੂਪੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਕਰਤਾ ਅਤੇ ਭੋਗਣ ਵਾਲਾ
ਹੈ ।
(593)ਸ਼ਮਣ ਭਗਵਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜੀਵ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਸੁੱਖ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਆਪਣੇ ਭਲੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹੋਸ਼ਿਆਰ
119
