________________
ਬੜਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵ-ਪੂਰਣ ਤੇ ਸੰਸਾਰ-ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ! ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਕ ਪਲ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਨਾ ਗਵਾ ਕੇ ਸੰਸਾਰ-ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ । | ਕੀ ਮੱਧ , ਬਿਹਾਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ), ਕੀ ਬੰਗ (ਬੰਗਾਲ ਤੇ ਬੰਗਲਾ ਦੇਸ਼), ਕੀ ਸਿੰਧ (ਗੁਜਰਾਤ) (ਤੇ ਸਿੰਧ ਦਾ ਅੱਜ ਕਲ ਦਾ ਇਲਾਕਾ), ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਘੁੰਮ-ਘੁੰਮ ਕੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸੁਣਾਇਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਰਾਹ ਪਾਇਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਤੇ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ-ਸਮਾਜ ਦੀ ਕਾਇਆ ਪਲਟ ਗਈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਨੁੱਖੀ-ਸਮਾਜ ਭੋਗ-ਵਿਲਾਸ ਦੇ ਟੋਇਆਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਕੇ ਤਿਆਗ, ਵੈਰਾਗ ਦੀ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਆਇਆ ਸੀ ।
ਮੇਘ ਕੁਮਾਰ, ਨੰਦੀ ਮੇਨ ਜਿਹੇ ਕਰੋੜਾਂ ਦੀ ਸੰਪਤੀ 'ਚ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ, ਸਾਧੂਆਂ ਵਾਲੇ ਕਪੜੇ ਪਹਿਨਕੇ, ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਤੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਸ਼ਟਾਂ ਨੂੰ ਝੋਲਦਿਆਂ ਜਦ ਸ਼ਹਿਰ-ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ, ਵਿਚ ਘਰੋ-ਘਰੀ ਘੁੰਮ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਮਹਾਂਵੀਰ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸੁਣਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਿੰਨਾਂ ਵਧੀਆ ਤੇ ਸੁਹਾਵਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੋਵੇਗਾ । ਕਲਪਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਮਨ ਝੂਮ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।
ਰੰਗ-ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਗੁਜ਼ਾਰਨ ਵਾਲੀ ਜਦ ਨੰਦਾ ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਜੇਹੀਆਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਹਾਰਾਣੀਆਂ ਭਿਕਸ਼ੂਣੀਆਂ
[ ੪੭ ]
