________________
ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਮ ਸਿੱਧਾਂਤ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈਂ । ਹਨੇਰੀ | ਤੇ ਤੂਫ਼ਾਨ ਵਿਚ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਿਮਾਲਿਆ ਅਟੱਲ 'ਤੇ | ਅਡਿੱਗ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਕਰਮਵਾਦੀ ਮਨੁੱਖ
ਵੀ ਆਪਣੇ ਉਲਟ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਖੀ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕਰਮਵਾਦ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬੜਾ ਸਫਲ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
| ਕਰਮ-ਸਿੱਧਾਂਤ ਦੀ ਉਪਯੋਗਿਤਾ ਤੇ ਉੱਚਤਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਡਾ: ਮੈਂਕਸ-ਮੂਲਰ (Max-Moolar) ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਯੋਗ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ :| ਇਹ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮਵਾਦ ਦਾ ਅਸਰ ਮਨੁੱਖੀ-ਜੀਵਨ ਤੇ ਬੇ-ਹੱਦ ਪਿਆ ਹੈ । ਜੇ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਅਪਰਾਧ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਮੇਰੇ ਪਿਛਲੇ ਕੀਤੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਹੀ ਫਲ ਹੈਂ ! ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਚੁਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਂਤ-ਭਾਵ ਨਾਲ ਕਸ਼ਟ ਸਹਿਨ ਕਰ ਲਵੇਗਾ । ਅਤੇ ਜੇ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਇੰਨਾਂ ਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁਕਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਨੀਤੀ ਦੀ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਭਲਾਈ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਪਰੇਰਣਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਰੋਵੇਗੀ । ਚੰਗਾ ਜਾਂ ਮਾੜਾ ਕੋਈ ਵੀ
( ੯੯}
