________________ कथाबाह्य संदर्भ धीरधीरु गुरुगुणहिँ गुरुक्कउ , गउ सव्वट्ठहो मुणि चाणक्कउ / (पृ.५१२) एकंदरीत, हरिषेणापेक्षा श्रीचंद्राचे चाणक्यचरित्र अधिक पटणारे आणि तर्कसंगत आहे. त्याने काही-काही श्वेतांबर संदर्भ आपल्या चरित्रात समाविष्ट करून घेतलेले दिसतात. मात्र चाणक्याच्या जन्मापासूनचा इत्थंभूत वृत्तांत त्याने रंगविलेला नाही. (7) मूलाचार या ग्रंथावरील टीका वसुनन्दि/वसुदेवनन्दि याने इसवी सनाच्या अकराव्या शतकात शैलीदार संस्कृतात लिहिलेली आहे. मूलाचाराच्या 257 व्या गाथेवर त्याने लौकिक श्रुताची निंदा करणारा खूप मोठा परिच्छेद लिहिला आहे. दुसऱ्या धर्मसंप्रदायांना ‘मिथ्यात्व' आणि 'पाखंड' असे संबोधून चाणक्याच्या ग्रंथावर, अनेक गैरसमजुतींच्या आधारे टीकेची झोड उठविली आहे, ती अशी - “कुटिलतेचा भाव म्हणजे कौटिल्य. कुटिलता हेच ज्याचे प्रयोजन आहे त्यास 'कौटिल्यधर्म' म्हणावे. त्यातील सर्व व्यवहार लोकांना ठकविणारे आणि लोकांशी प्रतारणा करणारे असतात. नगराची सुरक्षा करताना त्यामध्ये नगराचे रक्षक म्हणविणारे लोक छेदन-भेदन-ताडन-त्रासन-उत्पाटन आणि मारण हे सर्व उपाय वापरतात. अथवा कौटिल्यधर्म म्हणजे पुत्र-बंधु-मित्रपितृ-मातृ-स्वामी या सर्वांचा घात करण्याचा उपदेश. तसेच चाणक्याने जीवनाच्या सुरक्षेसाठी मद्यमांसादि खाण्याचा उपदेश केला आहे. --- अशा अनेक प्रकारांनी जे दुराचरणाचा उपदेश करतात त्यामुळे ऐकणाऱ्यांवर तसेच दुष्परिणाम होतात. हीच ती 'लौकिक मूढता' होय.” 199
