________________ कथाबाह्य संदर्भ ग्रंथ म्हणजे चूर्णी आणि काही टीका होत. चंद्रगुप्त मौर्याने जर खरोखरी जिनदीक्षा ग्रहण केली असती तर श्वेतांबरांनी त्याचा उल्लेख जरूर केला असता. हेमचंद्राने चंद्रगुप्त मौर्याविषयीची त्याला माहीत असलेली ऐतिहासिक तथ्ये आणि दंतकथा परिशिष्टपर्वात विस्ताराने दिल्या आहेत. तेथे चंद्रगुप्त मौर्याच्या मृत्यूविषयी तो म्हणतो, बिन्दुसारे प्रपेदाने वयो मन्मथवल्लभम् / समाधिमरणं प्राप्य चन्द्रगुप्तो दिवं ययौ / / हेमचंद्राचे हे मत दिगंबर आचार्य हरिषेणापेक्षा अतिशय भिन्न दिसते. हरिषेण म्हणतो की, 'चंद्रगुप्ताने भद्रबाहूंकडून जिनदीक्षा घेतली आणि तो दक्षिणेस गेला.' हेमचंद्राने मात्र चंद्रगुप्त मौर्याचा आणि भद्रबाहूंचा प्रत्यक्ष संबंध नोंदविलेला नाही. (4) इसवी सनाच्या आठव्या शतकात लिहिलेल्या हरिषेणाचा बृहत्कथाकोष म्हणजे उपलब्ध संस्कृत साहित्यातील सर्वात प्राचीन संस्कृत कथांचा पद्य-संग्रह होय. यात दिगंबर लेखक हरिषेणाने, भद्रबाहु, वररुचि, स्वामी कार्तिकेय इत्यादि प्रसिद्ध ऐतिहासिक व्यक्तींच्या 157 पारंपारिक कथा संग्रहीत केलेल्या आहेत. भगवती आराधनेत सूचित केलेल्या कथांमधील व्यक्तींवरून जणू काही स्फूर्ती घेऊन, हरिषेणाने हा ग्रंथ लिहिला. बृहत्कथाकोषातील 143 व्या कथेचे नाव 'चाणक्य-मुनि-कथानकम्' आहे. यात 85 संस्कृत श्लोकांमध्ये चाणक्याचे संपूर्ण चरित्र वर्णिले आहे. हेमचंद्राच्या चाणक्यकथेपेक्षा हरिषेणाची चाणक्यकथा बरीच वेगळी आहे. हरिषेणाच्या चाणक्यमुनिकथेचे तौलनिक परीक्षण 189
