________________
८९
-
-
अध्ययन १ गा. २ गोचरीविधौ भ्रमरदृष्टान्तः
'पुष्फइत्येकवचनेन 'यथा भ्रमर एकमपि पुष्पं न कामयति तथा साधुरपि कश्चिदेकमपि दातारं न विपादयेदिति मृचितम् । . यथा जलधरो न कश्चिदुद्दिश्य जलं मुञ्चति, यथा वा शाखिनः स्वीयनामगोत्रकर्मोदयेन पुष्प-फलानि स्वभावत एव समुत्पादयन्ति तथा गृहस्था अपि सक्षुधावेदनीयोदयेन यथासमयं दिवसे निशायां वा रन्धयन्ति, यथा च यत्र भ्रमरा न गन्तुं शक्नुवन्ति तत्रापि हमाः पुप्प्यन्त्येव तथा साधूनां तपोऽवस्थायां रात्री साधुसंस्थितिरहितेपु ग्रामनगरनिगमादिषु च गृहस्था: पाकं सम्पादयन्त्येवेति नास्ति गृहस्थसम्पादितपाकस्य साधुभिक्षाहेतुत्वम् ।
गाधाके उत्तरार्द्धमें 'पुप्फ' इस एकवचनसे ऐसा सूचित होता है कि जैसे भीरा एकभी पुष्पको पीड़ा नहीं पहुंचाता है वैसे ही साधु किसी एकभी दाताको कष्ट न पहुंचावे ।
जैसे मेघ, किसीको उद्देश्य करके पानी नहीं बरसाता अथवा जैसे वृक्ष, अपने नाम-गोत्र कर्मके उदयसे ही विना किसीको उद्देश्य करके स्वभावसे ही फल-फूल उत्पन्न करते हैं उसी प्रकार गृहस्थ अपने क्षुधावेदनीय कर्मके उदयसे जब आवश्यकता होती है भोजन बनाते हैं। अथवा जैसे जहाँ भौरे नहीं जा सकते वहां परभी वृक्ष फूलते ही हैं, वैसे ही साधु जय तपस्या करते हैं, या जहां साधु नहीं होते उस ग्राम नगर आदिमें भी दिन या रात्रिमें गृहस्थ भोजन बनाते ही हैं, इसलिए 'गृहस्थ जो भोजन बनाते हैं वह साधुओंके निमित्त होता है' ऐसा नहीं समझना चाहिये।
याना त्तराभा 'पुप्फ' से अपयनया सेभ सूचित थाय छ । જેમ ભમરા એક પણ પુષ્પને પીડા ઉપજાવતું નથી, તેમજ સાધુએ કેઈપણ દાતાને કટ ન ઉપજાવ.
જેમ મેઘ, કઈને ઉદેશ્ય કરીને પાણી વરસાવતે નથી, અથવા જેમ વૃક્ષ, પિતાના નામ-ગેવ કર્મના ઉદયથી જ કેઈને ઉદ્દેશ્ય કર્યા વિના સ્વભાવથી જ ફલ ઉત્પન્ન કરે છે, તેમ ગૃહસ્થ પિતાના ક્ષુધા-વેદનીય કર્મના ઉદયથી
જ્યારે આવશ્યકતા લાગે છે ત્યારે ભેજન બનાવે છે. અથવા જેમ જ્યાં ભમરા ન જઈ શકે તે સ્થળે પણ વૃક્ષ લે છે, તેમ જ સાધુ જ્યારે તપસ્યા કરે છે ત્યારે, અને ત્યાં સાધુ નથી હોત તે ગ્રામ નગર આદિમાં પણ દિવસે યા રાત્રિએ ગૃહસ્થ જન તે બનાવે જ છે, એથી “ગૃહરથ જે ભેજન બનાવે છે તે - સાધુઓને નિમિત્ત હોય છે એમ ન સમજવું જોઈએ.
