Uttaradhyayan Sutram Part 04

SR No.: 009355
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1960
Total Pages: 1039
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan
File Size: 75 MB

Page 231

प्रियदर्शिनीटीका अ. २९ वाग्गुप्ति ५४ कायगुप्तिफलवर्णनं च ५५ ३३१ सर्वथा वाग्निरोधरूप वाग्गुप्तिसमन्वितः सन् , अध्यात्मयोगसाधनयुक्तः अध्यात्मयोगा:-मनोव्यापारा धर्मध्यानादयस्तेषांसाधनानि-एकाग्रतादीनि, तैर्युक्तश्चापि भवति । विशिष्टवाग्गुप्ति रहितो हि न चित्तैकाग्रतादिभाग् भवतीति भोवः ॥५४॥ गुप्तिको कहते हैं- वयगुत्तयाएणं' इत्यादि।
अन्वयार्थ-(भंते वयगुत्तयाए णं जीवे किं जणेइ-भदन्त ! वाग्गुप्ततया खलु जीवः किं जनयति) हे भगवन् ! शुभवाणी के उदीरणरूप वचनगुप्तिसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है ? उत्तर-(वयगुत्तयाए निव्वियारं जणेइ-वारगुप्ततया खलु निर्विकारत्वं जनयति) शुभवाणीके उदीरणरूप वचनगुतिले जीव विकथा आदि रूप वाणीके विकारका अभाव करदेता है। (निर्विकारः खल जीवः वाग्गुप्तः अध्यात्म योगसाधनगुप्तश्चापि भवति) इस प्रकार वाणीके विकारसे रहित बना हुआ जीवं वचनगुप्ति सहित धर्मध्यान आदि के साधनभूत एकाग्रता आदिसे युक्त हो जाता है।
भावार्थ-शुभवाणीका बोलना अथवा सर्वथा वाणीका निरोध करना यह दोनों प्रकारसे वचनगुप्ति है। प्रथम वचनगुप्ति जो प्रवृत्तिरूप है उसमें रहनेवाले साधुका विकथा आदि रूप वचन बोलनेका त्याग होता है। तथा सर्वथा वागनिरोधरूप गुप्तिमें रहा हुआ साधु धर्मध्यान आदिके साधनभूत एकाग्रता आदिसे युक्त बनता है। जिसके यह विशिष्ट वाग्गुप्ति नहीं होती है उसके चित्तकी एकाग्रता नहीं होती है ॥५४॥ भनाति पाने qयनति थाय छे. वे क्यनतिने ४ छ—'वयगुत्तयाए'
__मन्वयार्थ-भंते वयगुत्तयाएणं जीवे किं जणेइ-भदन्त वागुप्ततया जीवः किं जनयति है भगवान शुम वानजी२५३५ क्यनशुसिथी ०१ पा गुणन प्रात ४२ छ ? उत्तर-वयगुत्तयाए निव्वियार जणेइ-बारगुप्ततया खलु निर्विकारत्वं जनयति शुभ पीना जी२५३५ पयनसिया विश्था माहि३५ पाएन। વિકારને સર્વથા ત્યાગ કરી દે છે. આ પ્રમાણે વાણના વિકારથી રહિત બનેલ જીવ વચનગુપ્તિ સહિત ધર્મધ્યાન આદિના સાધનભૂત એકતાને ધારણ કરનાર બની જાય છે.
ભાવાર્થ–શુભ વાણીનું બેલવું, અથવા તે સંપૂર્ણપણે વાણીના ઉચ્ચારણને નિરોધ કરે આ બંને પ્રકાર વચનગુપ્તિના છે. પ્રથમ વચનગુપ્તિ જે પ્રવૃત્તિરૂપ છે આમાં રહેવાવાળા સાધુ વિકથા જેવા વચનેને બોલવાને ત્યાગ કરે છે. તથા સર્વથા વાણું ઉચ્ચારણના નિરોધરૂપ ગુપ્તિમાં રહેનાર સાધુ ધર્મધ્યાન આદિના સાધનભૂત એકાગ્રતા વગેરેથી ભાયમાન બને છે. જેમને આવી વિશિષ્ટ વચનગુપ્તિ નથી હતી એનાં ચિત્તની એકાગ્રતા નથી થતી. પા”