________________
प्रियदर्शिनी टी म० १२ हरिकेशयलमुनिचरितवर्णनम्
टीका-'धम्मे'-इत्यादि
धर्मोऽहिंसादिरूपो हुदस्तस्यैर कमरजोऽपहारकत्वात्, ब्रह्म-ब्रह्मचर्य शान्तिवीर्यम् , एतदासेक्नेन सकलमलमूठभूतौ रागद्वेपो समुन्मलितो भवतः रागद्वेपोन्मूलने तु न पुनमलोत्पत्तिसभाः । उक्तच
" ब्रह्मचर्येण सत्येन, तपसा सयमेन च । __ मातङ्गपिर्गतः शुद्धि, न शुद्धिस्तीर्थयानया ॥१॥ इति ॥ ___ स्नान के विषय मे जर उन ब्राह्मणों ने जिज्ञासा भाव से प्रश्न किये तो मुनिराज ने उनका उत्तर इस प्रकार दिया 'धम्मे हरए'-इत्यादि । ___अन्वयार्थ-(धम्मे हर-धर्मी इद) अहिंसा आदिरूप धर्म इदसरोवर है । क्यों कि इसी धर्म से कर्मरूपी धूलि का अपहरण होता है। (पमे सतितित्यनाम शान्तितीर्थम्) ब्रह्मचर्य शान्तितीय है। कारण कि इसके सेवन करने से समस्त मलों के मूलभूत राग और द्वेप समूल विनिष्ट होते हैं। रागदेप के उन्मूलित होने से पुन. मलोत्पत्ति की सभावना नही रहती है । कहा भी है--
" ब्रह्मचर्येण सत्येन, तपसा सयमेन च ।
मातर्गपिंर्गतः शुद्धि, न शुद्धिस्तीर्थयात्रया ॥" ब्रह्मचर्य के पालन से सत्यधर्म के सेवन से, तप एव सयम की आराधना से मातगठपि ने आत्मशुद्धि को प्राप्त किया है। यह आत्म शुद्धि जीवों को तीर्थों की यात्रा करने से नही प्राप्त हुआ करती है।
જ્ઞાનના વિષયમાં જ્યારે તે બ્રાહ્મણોએ જીજ્ઞાસા ભાવથી પ્રશ્ન કર્યો ત્યારે મુનિરાજે એને ઉત્તર આ પ્રકારે આપો –
'धम्मे हरए' त्याह!
मन्याथ-धम्मे हरए-धर्मो हद मालिसा माहि३५ म सरा१२ छ भ, मे यमयी भ३चा ५गनु अपर थाय छ व सति तित्थे-ब्रह्मशन्ति તીયે બ્રહ્મચર્ય શક્તિતીર્થ છે કારણ કે એના સેવનથી સઘળા મને મુળભૂત રાગ અને દ્વેષને સમુળગો વિનાશ થાય છે રાગદ્વેષને નાશ થતા ફરીથી મળેની ઉત્પત્તિ થવાની સંભાવના રહેતી નથી કહ્યું પણ છે
" ब्रह्मचर्येण सत्येन, तपसा सयमे न च ।
मातगर्पिर्गत शुद्धि, न शुद्धिस्तीर्थयात्रया ॥" । બ્રહ્મચર્યના પાલનથી, સત્યધર્મના સેવનથી, તપ અને સયમની આરા ધનથી, માતગ ઋષિએ આત્મશુદ્ધિને પ્રાપ્ત કરેલ છે. આ આત્મશુદ્ધિ જીવોને તીર્થોની યાત્રા કરવાથી પ્રાપ્ત થતી નથી અને તે બ્રાહ્મણે આપ
