________________
मुन्दरबोधिनी टीका अ. १ सङ्ग्रामवर्णनम्
'रथमुशलं चेति-मुशलेन सहितो रथस्तस्मात् निस्सरन्मुशलो धावमानो जनसमुदाय यत्र विनाशयति स सामो 'रथमुशल' इति निगद्यते ॥ १२ ॥
तत्र कुणिकेन सह कालः स्ववलसमन्वितः स्थमुशलसङ्ग्राममुपयातः, इत्याशयकं सूत्रमाह-'तएणं से काले' इत्यादि । । ___मूलम्-तएणं से काले कुमारे अन्नया कयाइ तिहिं दंतिसहस्सेहिं, तिहिं रहसहस्सेहि, तिहिं आससहस्सेहि, तिहिं मणुयकोडीहि गरुडवूहे एकारसमेणं खंडेणं कूणिएणं रन्ना सद्धिं रहमुसलं संगामं ओयाए ॥ १३ ॥
छाया-ततः खलु स कालः कुमारः अन्यदा कदाचित् त्रिभिर्दन्तिसहस्रः त्रिभी रथसहस्रः, त्रिभिरश्वसहस्रः त्रिभिर्मनुजकोटिभिः गरुडव्यूहे एकादशेन खण्डेन कूणिकेन राज्ञा साई रथमुशलं सग्रामम् उपयातः ॥ १३ ।।
टीका-'तएणं से' इत्यादि-ततः सङ्ग्रामनिर्णयानन्तरं सा=असौ प्रथमः काला कालकुमारः अन्यदा-अन्यस्मिन् कदाचित् कस्मिंश्चित् समये त्रिभिः त्रिसंख्यकैः, दन्तिनां हस्तिनां सहस्राणि-दन्तिसहस्राणि तैस्तथा, त्रिभी रथसहस्रः, त्रिभिरश्वसहस्रैः, त्रिभिर्मनुजकोटिभिः सह गरुडव्यूहे एकादशेन खण्डेन वेदना होती है उस संग्रामको ‘महाशिलाकंटक' कहते हैं।
'रथमुशल'-मुशलयुक्त रथको 'रथमुशल' कहते हैं, अर्थात्रथसे- निकलकर मुशल बहुत वेगसे दौडकर शत्रुपक्षका विनाश(संहार) करता है उस संग्रामको 'रथमुशल' कहते हैं । ॥ १२ ॥
वहाँ कूणिकके साथ कालकुमार अपनी सेना लेकर रथमुशल संग्राममें उपस्थित हुए, इस आशयका सूत्र कहते हैं-'तएणं से काले' इत्यादि ।
संग्रामके निश्चित होजानेके पश्चात् वह कालकुमार नियत
રથમુશલ–મુશલયુક્ત રથને “રથમુશલ” કહે છે. અર્થાત રથમાંથી નીકળી મુશલ બહુ વેગથી દેડીને શત્રુપક્ષને વિનાશ (સંહાર) કરે છે. એ સંગ્રામને “२यभुशल" डे छे (१२)
ત્યાં કણિકની સાથે કાલકુમાર પિતાની સેના લઈને રથમશલ સ ગ્રામમાં ઉપસ્થિત यया मा माशयतु सूत्र ४ छ तएणं से काले' इत्यादि
સંગ્રામનેં નિશ્ચય થઈ ગયા પછી તે કાલકુમાર નિશ્ચિત વખતે ત્રણ ત્રણ હજાર
