________________
sex
नन्द्रिका टीका - कूपदृष्टान्तः, अर्श्वदृष्टान्तः, गर्दभदृष्टान्तः
अथ सप्तमो गर्दभदृष्टान्तः
कोऽपि राजा यौवनमारम्भे राज्यं प्राप्तवान् । अतस्तारुण्यमेव सर्वकार्यक्षमं रमणीयं च मत्वा निजसैन्येषु तरुणानेव धारितवान् वृद्धांस्तु सर्वानपि वद्दिष्करोतिस्म । स चान्यदा सैन्येन सह गच्छन् क्वचिदटव्यां गतः, तत्र च समस्तोऽपि जन: पिपासया पीडितो जातः । तदा राजा किं कर्तव्यमूढोऽभवत् । ततो राज्ञः समीपऔर कार्यसधक निकला कि जिस के आगे वे सब घोडे फीके एवं कमजोर साबित हुए इस तरह वासुदेव का वह घोडा सब घोडे के बीच विशेष महत्व शाली प्रमाणित होने के कारण उन सब में अग्रेसर माना गया ॥ ६ ॥
॥ यह छठा घोडे का दृष्टान्त हुआ ॥ ६ ॥ सातवां गर्दभदृष्टान्त
किसी राजा ने यौवन के प्रारंभ काल में ही राज्य प्राप्त कर लिया था, अतः उसके ध्यान में यह बात जम गई कि समस्त कार्यो की साधक एक मात्र यौवन अवस्था ही है, इसलिये उसने अपनी सेना में तरुण व्यक्तियों को ही भर्ती करने का आदेश जारी किया, तथा जो वृद्धजन पहिले से सेनाविभाग में काम करते आ रहे थे उन्हें निकालना प्रारंभ कर दिया । एक दिन की बात है - राजा अपनी सेना को साथ लेकर कहीं 'बाहर जा रहा था। चलते २ वह एक महान् अटवी में आपहुॅचा, जिस में पानी आदि का बिलकुल अभाव था । वहां आते ही उस के सैनिक जन નીવડયે કે તેની આગળ બીજા ઘેાડા ફ્રીકા અને કમજોર સાખિત થયા. આ રીતે વાસુદેવના ઘેાડા તે બધા ઘોડાઓમાં વધારે મહત્વશાળી સાબિત થવાથી તે બધાના આગેવાન ગણાવા લાગ્યા ૫ ૬૫
૫ આ છઠ્ઠું ઘોડાનુ દૃષ્ટાંત સમાસ uu સાતમું ગઈ ભદૃષ્ટાંત
કોઈ રાજાએ યુવાવસ્થાના પ્રારંભકાળે જ રાજ્ય મેળવ્યું હતું, તેથી તેના મનમાં એવા પાકે નિર્ણય થયા કે સઘળા કાર્યા સાધનારી એક માત્ર યુવાવસ્થા જ છે. તેથી તેણે પેાતાના સૈન્યમાં યુવાન માણસાની જ ભરતી કરવાને આદેશ આપ્યા, તથા જે વૃદ્ધ માણસે પહેલેથી તેની સેનામાં કામ કરતા હતા તેમને છૂટા કરવા માંડયા. એક દિવસ રાજા પેાતાની સેના સાથે કાઈક સ્થળે જતા હતા. ચાલતાં ચાલતાં તે એક મેટા જંગલમાં આવી પહોંચ્યા, જ્યાં પાણી આદિના તદ્દન અભાવ હતા. ત્યાં આવતા તેના સનિ તૃષાથી
