Page Text
________________
मन्दीरत्र सूत्रार्थः-सूत्रार्थमात्रकथनरूप एव प्रथमोऽनुयोगः कार्यः। प्राथमिक शिष्याणां मोहो न भवेदित्येतदर्थ मूत्रार्थमात्रोपदेशः कर्तव्य इति भावः । इह 'खलु' शब्दोऽव- . धारणार्थकः। द्वितीयोऽनुयोगः, नियुक्तिमिश्रितः सूत्रस्पर्शिक नियुक्तिसहितः, भणितः कथितः । तृतीयोऽनुयोगश्च निरवशेष प्रसंगानुप्रसंग प्रतिपादनपरः मूत्रार्थोंभयनियुक्ति प्रभृतिपुरस्सरं निरूपणरूप इत्यर्थः कथितः । एषः-उक्तलक्षणः, विधिः प्रकारः, 'अणुओगे' इति-सूत्रस्य स्वाभिधेयेन सह अनुकूलो योगोऽनुयोगःसूत्रार्थ व्याख्यानम् , तस्मिन् अनुयोगे, मूत्रार्थ व्याख्याने भवति । तदेतद् अङ्गमविष्टं वर्णितम् तदेतच्छूतज्ञानं वर्णितम् । तदेतत् परोक्षज्ञानं वर्णितम् ।।सू०५८॥
॥ इति नन्दीसूत्रं सम्पूर्णम् ॥ प्रथमविधि-प्राथमिक शिष्यजनों को संदेह उत्पन्न न हो, इसके लिये आचार्य आदि गुरुजन उन्हें सूत्र के अर्थमात्र का उपदेश देवें । यह ' सूत्रार्थ' नामका प्रथम अनुयोग है १ । सूत्र के अर्थ को स्पर्श करनेवाली नियुक्ति होती है, इससे मिश्रित प्रवचन करना यह नियुक्ति मिश्रित नामका द्वितीय अनुयोग है २। सूत्र, अर्थ एवं तदुभय (सूत्रार्थ) का तथा इनकी नियुक्ति आदि का प्रवचन करना यह निरवशेष नामका तृतीय अनुयोग है ३ । अनुयोग शब्द का अर्थ सूत्र अर्थ आदिका व्याख्यान करना है । इस व्याख्यानरूप अनुयोग में सूत्र का अपने अभिधेय के साथ अनुकूल योग-सम्बन्ध होता है, इसीलिये इसको अनुयोग कहा है ॥५॥ . इस तरह अंग प्रविष्टका वर्णन हुआ। इसका वर्णन समाप्त होने पर श्रुतज्ञान का वर्णन समाप्त हुआ। श्रुतज्ञानके इस पूर्णवर्णन में परोक्ष
પહેલી વિધિ-પ્રાથમિક શિષ્યજનેને સંદેહ પેદા ન થાય, તે માટે આચાર્ય माहि गुरुगन भने सूत्रना अर्थ भावना पहेश मापे. २मा "सूत्रार्थ' नामना પહેલે અનુગ છે (૧). સૂત્રના અર્થને સ્પર્શ કરનારી નિર્યુક્તિ હોય છે, તેનાથી મિશ્રિત પ્રવચન કરવું તે “નિર્યુક્તિ મિશ્રિત નામને બીજો અનુયોગ છે (૨). સૂત્ર, અર્થ તથા તે બને (સૂત્રાર્થ) નું તથા તેમની નિર્યુક્તિ આદિનું प्रक्यन ४२ ते "निरवशेष" नामनी त्रीले मनुयोग छ (3). मनुयास मेटले સૂત્ર અર્થ આદિનું વ્યાખ્યાન કરવું. આ વ્યાખ્યાનરૂપ અનુગમાં સૂત્રને પિતાના અભિધેયની સાથે અનુકૂળ ગ-સંબંધ હોય છે, તેથી તેને અનુગ કહે છે૫ છે
આ રીતે આ અંગપ્રવિષ્ટનું વર્ણન થયું. તેનું વર્ણન પૂરું થતાં શ્રુતજ્ઞાનનું વન સમાપ્ત થયું. શ્રુતજ્ઞાનના આ પૂર્ણ વર્ણનમાં પરોક્ષજ્ઞાનનું વર્ણન થયું.
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |