Page Text
________________
ज्ञानचन्द्रिका टीका- शास्त्रोपसंहारः
६६५
आगमवासी शास्त्रं च, आगमशास्त्रं तस्य ग्रहणम् । पष्टितन्त्रादि कुशास्त्र निराकरणार्थमागमग्रहणम्। षष्टितन्त्रादीनां यथावस्थितार्थप्रकाशनाभावादनागमत्वात्, शास्त्रतया च रूढत्वात् । आगमरूपस्य यथावस्थितार्थानां प्ररूपकस्य शास्त्रस्य ग्रहण- ज्ञानं भवतोति तीर्थकर गणधरादिभिरवलोकितम् । तत्-तदेव आगमशास्त्रज्ञानं पूर्वविशारदाः- चतुर्दश पूर्वधराः धीराः व्रतपालने दृढाः मुनयः श्रुतज्ञानलाभं ब्रुवते वदन्ति । जिनप्रणीत प्रवचनार्थ परिज्ञानमेव परमार्थतः श्रुतज्ञानं नान्यदिति भावः ॥ २ ॥
प्रागुक्तानष्टौ बुद्धिगुणान् माह - 'सुस्तूसइ० ' इत्यादि । शुश्रूषते - विनीतः सन् गुरुवचनं श्रोतुमिच्छति, शुश्रूषते सेवते वा गुरुम् १, प्रतिपृच्छति - संशये जिसके द्वारा शिक्षा दी जावे वही शास्त्र होता है । ये तो प्रत्यक्षज्ञान है । शास्त्र - परोक्षज्ञान है । षष्टितन्त्र आदिकुशास्त्रों में आगमता का निषेध करने के लिये शास्त्र के पहिले आगम पद रक्खा है । व्यवहार में षष्टितन्त्रादिक शास्त्ररूप से माने जाते हैं, पर ये आगम नहीं हैं, अनागम हैं | इस तरह यथावस्थित अर्थों का प्ररूपक जो शास्त्र है उसका ज्ञान ही आगमशास्त्र ज्ञान है । और यह आगमज्ञान जिस आत्मा में हो गया है वही श्रुतज्ञानलाभ है । ऐसा कथन व्रतपालन में दृढ़ प्रतिज्ञा हुए चतुर्दशपूर्वधारी मुनिराजों का है। तात्पर्य इसका यही है कि जिनप्रणीत प्रवचन के अर्थ का परिज्ञान ही परमार्थतः श्रुतज्ञान है, अन्यप्रणीत श्रुत का ज्ञान श्रुतज्ञान नहीं है ॥ २ ॥
अब बुद्धि के आठ गुणों को कहते हैं - 'सुस ० ' इत्यादि । विनीत बनकर गुरु के वचन को सुनने की इच्छा रखना, अथवा गुरु की
અપાય તે શાસ્ત્ર કહેવાય છે. એ તા પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન છે. શાસ્ત્ર પરાક્ષ જ્ઞાન છે. ષષ્ટિતંત્ર આદિ કુશાસ્ત્રોમાં આગમતાને નિષેધ કરવાને માટે શાસ્ત્રની પહેલાં આગમ શબ્દ મૂકયો છે. વ્યવહારમાં ષષ્ટિતંત્ર આદિક શાસ્રરૂપે મનાય છે પણ તે આગમ નથી, અનાગમ છે. આ રીતે યથાવસ્થિત અર્થાનુ પ્રરૂપક જે શાસ્ત્ર છે તેનું જ્ઞાન જ આગમશાસ્ત્ર જ્ઞાન છે. અને તે આગમજ્ઞાન જે આત્મામાં થઈ ગયુ છે એ જ શ્રુતજ્ઞાન લાભ છે. એવું કથન વ્રતપાલનમાં દૃઢપ્રતિજ્ઞ એવાં ચૌદ પૂર્વાધારી મુનિરાજોનું છે. તેનુ' તાત્પર્ય એ છે કે જિનપ્રણિત પ્રવચનના અનુ પરિજ્ઞાન જ પરમાતઃ શ્રુતજ્ઞાન છે, અન્યપ્રણિત શ્રુતનું જ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાન નથી.ર
हवे मुद्धिना आहे । तावे छे - " सुस्सूसइ० " इत्यादि
(૧) વિનિત થઈને ગુરુનાં વચનાને સાંભળવાની ઈચ્છા રાખવી, અથવા
न० ८४
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |