Page Text
________________
नन्दीसूत्रे __उत्तरमाह-~' कालिओवदेसेणं जस्स णं० ' इत्यादि । कालिक्युपदेशेन संझी स उच्यते, यस्य प्राणिनः खलु ईहा-सदर्थ पर्यालोचनरूपा, अस्ति-विद्यते । तथाअपोहः = निश्चयः, मार्गणा-अन्वयधर्मान्वेपणम् , गवेपणा = व्यतिरेकधर्मस्वरूप पर्यालोचनम् , तथा-चिन्ता= इदं केन प्रकारेण जातं, इदं संप्रति केन प्रकारेण वर्तते, केन प्रकारेण चैतद् भविष्यती'-ति पर्यालोचनम् , तथा-विमर्शः विमर्शनम्-' इदमित्यमेव घटते, इत्थं वा तद् भूतम् , इत्थमेव वा तद् भविष्यती'-ति यथाऽवस्थितवस्तुस्वरूपनिर्णयः, अस्ति-विद्यते स प्राणी संज्ञीति लभ्यते । स च गर्भव्युत्क्रान्तिको मनुष्यादिः औपपातिकश्च देवादिमनःपर्याप्तियुक्तो विज्ञेयः ।। तस्यैव त्रिकालविपयचिन्ताविमर्शादिसम्भवात् । __उत्तर-कालिकी के उपदेश के संबंध से संज्ञी जीव वह है कि जिसके ईहा आदि ज्ञान होते हैं । सदर्थ की पर्यालोचना का नाम ईहा है १ । अपोह वस्तु का निश्चय होना २। 'मार्गणा'-शब्द का अर्थ है वस्तु में अन्वय धर्म की गवेषणा करना, जैसे-'यह अमुक वस्तु ही है, क्यों कि इसमें इनके साथ संबंध रखने वाले अमुक २ धर्म पाये जाते हैं' ३ । गवेषणा शब्द का अर्थ है व्यतिरेक धर्मों के स्वरूप की वस्तु में पर्यालोचना करना ४ । “यह किस तरह से हुआ है, इस समय यह किस तरह है, आगे किस तरह से होगा" इस प्रकार की विचार धारा का नाम चिन्ता है ५ । " यह इसी तरह से घटित होता है, पहिले भी यह इसी तरह से घटित हुआ था, आगे भी यह इसी रूप से घटित होगा" इस तरह वस्तु का जो स्वरूप है उसका निर्णय होना सो विशम है ६। ये सब बाते जिन में पाई जाती है वे संज्ञी जीव गर्भजन्मवाले
ઉત્તર–કાલિકીના ઉપદેશના સંબંધથી સંસી જીવ તે છે કે જેમને ઈહા આદિ જ્ઞાન હોય છે. (૧) સદની પર્યાલચનાનું નામ ઈહા છે. (૨) વસ્તુની निर्णय थवा ते मया छे (3) "मार्गणा' शन। म छ-वस्तुमा मन्वयધર્મની ગવેષણ કરવી જેમકે- “આ અમુક વસ્તુ જ છે, કારણ કે તેમાં તેની સાથે સંબંધ રાખનાર અમુક અમુક ધર્મ મળે છે. (૪) “ગવેષણ” શબ્દને અર્થ છે-વ્યતિરેક ધર્મોનાં સ્વરૂપની વસ્તુમાં પર્યાલોચના કરવી. “આ કેવી રીત થયું છે, આ સમયે આ કયા પ્રકારનું છે. આગળ કેવી રીતે હશે. આ પ્રકાર વિચાર ધારાનું નામ ચિતા છે. (૫) આ રીતે ઘટાવી શકાય છે, પહેલા પણ આ રીતે જ ઘટિત થયું હતું, આગળ પણ તે આ રીતે જ ઘટાવી શકાશે" આ રીતે વસ્તુનું જ સ્વરૂપ છે તેનો નિર્ણય થવો તે “વિમર્શ છે (૬) એ બધી વાત જેમનામાં જોવા મળે છે તેઓ સંજ્ઞી જીવ છે. એ સર્જિન
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |