Page Text
________________
ज्ञानचन्द्रिकाटिका - अवायभेदाः ।
तथा - अवायः निश्चयः, सर्वथा ईहातो विनिवृत्तस्यावधारणावधारितमर्थमवगच्छतो जीवस्य यो बोधविशेषः सोऽयायः ॥ ३ ॥ तथा - बुद्धिः - ततस्तमेवावधारितमर्थ क्षयोपशम विशेषात् स्थिरतया पुनः पुनः स्पष्टतरमवबुध्यमानस्य या वोधपरिणतिः सा बुद्धिः || ४ || तथा - विज्ञानं विशिष्टं ज्ञानं विज्ञानं, क्षयोपशमविशेषादेव अवधारितार्थविषयक एव तीव्रतरधारणाहेतुर्बोधविशेष इत्यर्थः ||५|| स एषोऽवायो वर्णितः ।। सू० ३२ ॥
૨૮૭
जैसे - आवर्तनता १, प्रत्यावर्तनता २, अवाय रे, बुद्धि ४, और विज्ञान ५ । इस तरह पूर्वोक्त अवाय ज्ञान का यह स्वरूप है । श्रोत्रन्द्रिय से उत्पन्न ईहाज्ञान के बाद जो ऐसा ज्ञान होता है कि 'यह शब्द अमुक का ही है ' इसका नाम श्रोत्रइन्द्रियजन्य अवाय है । जैसे यह शंख का ही शब्द है । इसी तरह शेष इन्द्रियों के विषयोंमें उत्पन्न ईहा के बाद जो उस उस विषय के निश्चयका ज्ञान होता है, वह तत्तत् इन्द्रियजन्य अवाय जानना चाहिये । आवर्तनता आदि पांच नामों में जो एकार्थकता बतलाई गई है, वह सामान्य अवाय की विवक्षा से बतलाई गई जाननी चाहिये। जिस बोध परिणाम द्वारा ईहा से निवृत्त होकर जीव अवायभाव की तरफ झुकाया जाता है उसका नाम आवर्तनता १ | इस आवतन के प्रति जो बोध विशेष होता है कि जिस बोध से जीव उत्तरोत्तर अर्थविशेषों में विवक्षित अवाय के बिलकुल समीप आ जाता है उसका नाम प्रत्यावर्तनता है २ । ईहा से हटकर जीव के लिये जो उस ईहित भावर्तनता, (२) प्रत्यावर्तनता, ( 3 ) अवाय, (४) मुद्धि, भने (4) विज्ञान. मा રીતે પૂર્વોક્ત અવાયજ્ઞાનનુ આ સ્વરૂપ છે. શ્રોત્રેન્દ્રિયથીઉત્પન્નથયેલ ઈહાજ્ઞાન જે એવું જ્ઞાનથાયછે કે આ શબ્દ અમુકને છે” તેનુ નામ શ્રોત્રેન્દ્રિયજન્યઅવાય છે. જેમ કે શખનાજ શબ્દછે. એજપ્રકારે બાકીની ઇન્દ્રિયાનાવિષયમાં ઉત્પન્નથયેલ ઈહાની પછી જે તે તે વિષયનાં નિશ્ચયનું જ્ઞાનથાયછે, તે જ્ઞાનને તે તે ઇન્દ્રિયજન્ય અવાયજ્ઞાન માનવું. આવર્ત નતા આદિ પાચનામેામાં જે એકાતા ખતાવેલછે તે સામાન્ય અવાયની વિવક્ષાથી મતાવાઈ છે એમ સમજવું (૧) જે મેધ પરિણામદ્ગારા ઈહાથી નિવૃત્તથઈને જીવ અવાયભાવ તરફ ઝુકાવાતા જાય છે તેનુ નામ આવનતા છે. (૨) આ આવર્તનના પ્રતિ જે મેધ વિશેષ થાય છે, અને જે મેધથી જીવ ઉત્તરોત્તર અવિશેષામાં વિવક્ષિત અવાયની બિલકુલ સમીપ આવેછે. તેનુ નામ પ્રત્યાવર્તનતાછે. (૩) ઈહાથી દરજઈ તે જીવનેમાટે તે
66
માદ
આ
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |