Page Text
________________
सुधिनो टीका. सू. ६३ सूर्याभविमानवर्णनम्
४२३
तैः उपगूढ - युक्तम्, रक्तं - रागयुक्तम् त्रिस्थानकरणशुद्धम् - त्रिस्थानेषु -- उरः शिरःकण्ठेषु यत्करण - क्रिया - स्वरसञ्चारः तेन शुद्धम् एवं चं उरःशुद्ध कण्ठशुद्ध च- एतद्विवरणं चत्वारिंशत्तमसूत्रतो ग्राह्यम् एतादृशं गेयं मगीतानां गीतवतां यादृशः शब्दो भवति एतद्रूपः = एतादृशः शब्दस्तृणमणीनां कदाचिद भवेत् ? ततो भगवानाह - हंत ! स्यात् । किन्नरादिगीतशब्दतुल्यस्तृणमणीनांशब्दो भवेदिति भावः ॥ मू० ६३ ॥
विवरों से युक्त हो, रक्त-रागयुक्त हो, त्रिस्थान करण शुद्ध - उर शिर और कण्ठ - इन तीन स्थानों में स्वरसंचार रूप क्रिया से शुद्ध हो, (ऐसे गाना को गानेवाले किन्नरादि देवों का ) जैसा शब्द होता है ऐसा ही शब्द तृगमणियों का कदाचित् होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - हां गौतम ! किन्नरादिगीत शब्द तुल्य तृणमणियों का शब्द होता है. गेव के जो आठ गुण पूर्ण, रक्त आदि प्रकट किये हैं सो उनमें पूर्ण का तात्पर्य हैं गेय का सकल स्वर कलाओं से युक्त होना १ रक्त का तात्पर्य है गेयराग से उस भावित गीत का युक्त होना २, अन्य अन्य स्फुटस्वर विशेष से शोभित उस गेय का होना सो अल है ३: व्यक्तअक्षर, स्वर - इनकी स्पष्टता से युक्त होना ४, विक्रोशन की तरह चिल्लाने आदि की तरह विस्वर नहीं होना इसका नाम अविघुष्ट है, मधुमत्त कोकिल के स्वर की तरह जो मधुर स्वर उसका नाम मधुर गुण युक्त गे है । आदि की समानता से-- जो गेय युक्त होता है वह सम
से युक्त होता है ताल, वंश, स्वर,
અને કં' આ ત્રણે સ્થાનેામાં સ્વર સંચાર રૂપ ક્રિયાથી શુદ્ધ હાય જેવા શબ્દ એમને હોય છે એવા જ શબ્દ તૃણુ મણિએને પણ હેાય છે ? એના જ જવામમાં પ્રભુ કહે છે કે હાં ગોતમ ! કિન્નર વગેરેના ગીતના શબ્દ જેવા જ તૃણુ ણુઓને શબ્દ હાય છે. ગેયના જે આઠ ગુણો પૂર્ણ રકત વગેરે પ્રકટ કરવામાં આવ્યાં છે તે તેમનામાં પૂર્ણ ના અર્થ હાય છે ગાનના બધાં સ્વરાથી સોંપન્ન હોય ૧ રકતના અ છે તે ભાવિત ગીત ગેયરાગથી યુક્ત હાય, ૨ અલંકૃત એટલે કે તે ગીત અન્યાન્ય સ્ફેટ સ્વર્–એકદમ સ્પષ્ટ ઉચ્ચરિત होय 3. व्यस्त — अक्षर स्वर-એકદમ સ્પષ્ટ ખેલાયેલ હૈાય ૪ અવિઘુષ્ટ-એટલે કે વિક્રોશનની જેમ ચીસેા વગેરે પાડીને ગીતને સ્વરથી વિસ્વર કરવા નહી, મધુમત્તા કાયલના સ્વરની જેમ જે મધુર યુક્ત હોય છે તેનું નામ મધુર ગુણ યુક્તગેય છે. તાલ, વંશ, સ્વર વગેરેની સમતાથી જે ગેય યુકત હાય છે તે સમ છે. સ્વદ્યાલના પ્રકારથી એટલે
| SR No. | 009342 |
| Book Title | Rajprashniya Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 721 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_rajprashniya |
| File Size | 55 MB |