Page Text
________________
शापना कपायी मानकपायित्वपर्यायविशिष्टः, मायाकपायी मायाकपायित्वपर्यायविशिष्टः सन् कालापेक्षया जघन्येन उत्कृष्टेन चापि अन्तर्मुहूत यावव्यवच्छेदेन अवतिष्ठते मानकषायोपगयोगस्य मायाकपायोपयोगस्य च जघन्येन उत्कृष्टे न वा तथाविध जीवस्वाभाव्यात् अन्तमुहूर्त प्रमाणत्वात्, गौतमः पृच्छति-'लोभकसाई णं भंते ! लोभकसाईत्ति पुच्छा' हे भदन्त ! लोकपायी खलु 'लोभकपायी' इति-लोभकपायित्वपर्यायविशिष्टः सन कालापेक्षया कियत्कालपर्यन्तमव्यवच्छेदेन अवतिष्ठते ? इति पृच्छा, भगवानाइ-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहणणं एक समयं उक्कोसेणं अंतोमुहुर्त जघन्येन एकं समयम्, उत्कृष्टेन अन्तर्मुहूर्त यावत् कोभरपायी लोमरूपायित्वपर्यायविशिष्टः सन् कालापेक्षया निरन्तरमवतिष्ठते तथा च यदा कश्चिदुपशमकः उपशमश्रेणिपर्यवसाने उपशान्तवीतरागो भूत्वा उपशमश्रेणितः परिपतन् लोभाणुप्रथम समयसंवेदनकाले एव मरणधर्ममासाध देवलोके पूत्पन्नः सन् क्रोधकपायी मानकपायी मायाकपायी वा भवति तह एकै समयं यावद् लोभकषायी स उपकषाय से युक्त काल की अपेक्षा जघन्य और उत्कृष्ट अन्तर्मुहूर्त तक ही रहता है । क्यों कि जीव का स्वभाव ही ऐसा है कि मान कषाय और माया कषाय का उपयोग अन्तर्मुहूर्त से अधिक नहीं रहता।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! लोभकपायी जीव लोभ कषाय पर्याय से युक्त लगातार कितने काल तक रहता है ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य एक समय तक, उत्कृष्ट अन्तर्मुहर्त तक लोभ. कपायी, लोभकषायी के रूप में निरन्तर रहता है । जब कोई उपशमक जीव उपशमश्रेणी का अन्त होने पर उपशान्त राग होकर उपशमश्रेणी से गिरता है
और लोभ के अंश के वेदन के प्रथम समय में ही मृत्यु को प्राप्त होकर देवलोक में उत्पन्न होता है और क्रोध कषायी, मानकषायी एवं मायाकषायी होता है, उस समय एक समय तक लोभकषायी पाया जाता है, प्रश्न किया जा सकता યુક્ત કાલની અપેક્ષાએ જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અન્તર્મુહર્ત સુધી જ રહે છે. કેમકે જીવને હવભાવ જ એવો છે કે માનકરાય અને માયાકષાયને ઉપગ અન્તર્મુહર્ત અધિક નથી રહેતા.
શ્રી ગૌતમસ્વામી- હે ભગવદ્ ! ભકષાયી જીવ લેભકષાય પર્યાયથી યુક્ત નિરન્તર કેટલા કાળ સુધી રહે છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! જઘન્ય એક સમય સુધી, અને ઉત્કૃષ્ટ અન્તર્મુહૂર્ત સુધી ભકવાયી, લેભકવાથીના રૂપમાં નિરન્તર રહે છે. જ્યારે કેઈ ઉપશમક જીવ ઉપશમ શ્રેણીને અન્ન થતા ઉપશાન્તરાગ થઈને ઉપશમશ્રેણીથી પડે છે અને લેભના અંશના વદનના પ્રથમ સમયમાં જ મૃત્યુને પ્રાપ્ત થઈને દેવલેકમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને ક્રોધકષાય, માનકવાયી તેમ જ માથાકષાથી થાય છે. તે સમયે એક સમય સુધી લાભકષાયા બની રહે છે. (મળી આવે છે)
| SR No. | 009341 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 841 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |