Page Text
________________
प्रशापना पूर्वपक्षोत्तरपक्षौ प्राग्यदेव भावनीयौ, एवं यदा पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिको मनुष्यो वा वायुकायिकोवा वैक्रियशरीरी सन् कृतकृत्यो भूत्वा वैक्रियं परित्यक्तुकाम औदारिके प्रविविक्षति तदा वैक्रियशरीरसामर्थेनौदा रिकमुपादातु प्रवर्तते, अतो वैक्रियस्य प्रधानखात् तेनैव व्यपदिश्यते नौदारिकेणेति वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोग इति, 'आहारगसरीर कायप्पओगे १३' आहारकशरीरकायप्रयोगस्तावद् आहारकशरीरपर्याप्त्या पर्याप्तस्यावसेयः, 'आहारगमीससरीरकायप्पओगे १४' आहारक मिश्रशरीरकायप्रयोगः, अयञ्चाहारकादौदारिकं प्रविशतः संभवति, तथा च यदा आहारकशरीरी सन् छतकृत्यो भूला पुनरपि औदारिक पादत्ते तदा मिश्रखस्योभयनिष्ठत्वेपि आहारकवलेनैवौदारिक प्रवेशो भवतीति आहारकस्यैव प्राधान्याद तेनैव व्यपदिश्यते नौदारिकेणेति आहारकमिश्रशरीरकायप्रयोगः, 'तेयाकम्मासरीरकायप्पभी पूर्वपक्ष और उत्तरपक्ष पहले के समान ही समझलेना चाहिए । जब कोई पंचेन्द्रियनिर्यच, मनुष्य अथवा वायुकायिक वैक्रियशरीरी होकर अपना काम कर कृतकृत्य होकर वैक्रियशरीर को त्यागने का इच्छुक होता है और औदारिक में प्रवेश करने की इच्छा करता है, तब वैक्रियशरीर के सामर्थ्य से औदारिककाययोग को ग्रहण करने में प्रवृत्त होता है। इस प्रकार वहां वैक्रिय की प्रधानता होने से उसी के नाम से व्यवहार होता है, औदारिक के नाम से नहीं, अतएव यह वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोग कहलाता है। ____ आहारकशरीरकाययोग आहारकशरीरपर्याप्ति से पर्याप्त जीव को होता है। आहारकमिश्रशरीरकाययोग उस समय होता है जब कोई आहारक से औदारिक में प्रवेश करता हैं । अर्थात् जब कोई आहारकशरीर होकर और अपना कार्य पूर्ण करके पुनः औदारिक को ग्रहण करता है, उस समय आहारक के बल से ही औदारिक में प्रवेश होता है, अत: मिश्रत्व दोनों में समान होने ઉત્તર પક્ષ પહેલાના સમાન જ સમજ જોઈએ. જ્યારે કઈ પચેન્દ્રિયતિર્ય ચ, મનુષ્ય, અથવા વાયુકાયિક વિક્રિયશરીર થઈને પિતાનું કાર્ય કરી કૃતકૃત્ય થઈને વૈકિયશરીરને ત્યાગવાને ઈચ્છક થાય ત્યારે વૈકિય શરીરના સામર્થ્યથી ઔદારિક કાય વેગને ગ્રહણ કરવામાં પ્રવૃત્ત થાય છે. એ પ્રકારે ત્યાં વક્રિયની પ્રધાનતા હોવાથી તેના નામથી વ્યવહાર થાય છે, દારિકના નામથી નહીં, તેથીજ વૈક્રિયમિશ્ર શરીર કાયગ કહેવાય છે.
અહારક શરીરકાય પ્રવેગ આહારક શરીર પર્યાપ્તિથી પર્યાપ્ત જીવને થાય છે. આહારક મિશ્ર શરીરકાયDગ તે સમયે થાય છે જ્યારે આહારકથી ઔદારિકમાં પ્રવેશ કરે છે. અર્થાત્ જ્યારે કોઈ અહોરાક શરીર થઈને અને પિતાનું કવ પુરૂ કર પુનઃ દા રિકને ગ્રહણ કરે છે, તે સમયે આહારકના બળથી જ દારિકમાં પ્રવેશ થાય છે, તેથી મિગ્રત્વ બન્નેમાં સમાન હોવા છતાં આહારકની પ્રધાનતા હોવાને કારણે આહારક મિશ્રને વ્યવહાર કરાય છે.
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |