Page Text
________________
४४
प्रज्ञापनास्त्रे च वे छेदनके, द्वितीयवर्गे च चत्वारि छेदनकानि आसन् सर्वसंकलनेन पढेव छेदनकानि भवन्ति, तानिच प्रथमवर्गगुणितद्वितीयवर्गे प्रदर्शितान्येव सन्ति, तथैव' पञ्चमवर्गे द्वात्रिंशच्छेदन कानि, पप्ठे च वर्गे चतुः पष्टिश्छेदनकानि प्रतिपादितान्येय, अतः पञ्चम: वर्गव एप्ठे वर्गे गुणिते पागवतिच्छेदनकानि तत्रोपलभ्यन्ते इति सिद्धम्, अथवा किमप्येक रूपं संस्थाप्य तस्य पण्णवति कृत्वो द्विगुण द्विगुणीकरणे सति यदि तावत्प्रमाणो राशिः सम्पद्यते तदा स राशिः पण्णवतिच्छेदनकदायी सम्पन्न इति विज्ञातव्यम्, तदेवं मनुष्याणां जवन्यपदम भिधाय उत्कृष्टपदभिधातु माह-'उकोसपए असंखेजा' उत्कृष्टपदे-उत्कृष्टे नेत्यर्थः मनुव्या असंख्येया भवन्ति, तदसंख्येयत्वं कालतः प्ररूपयति 'असं खेज्जाहिं उस्सप्पिणि ओसप्पिणीहि अवहीरति कालओ' प्रतिसमयमेकैकमनुष्यशरीरापहारे अस ख्ये याभिरुत्तपिण्यवसर्पिणीमिः सर्वात्मना अपहियन्ते. मनुष्याः कालतः कालापेक्षयेत्यर्थः, चार छेदनक थे। सबको मिलाने से छह हो छेदनक होते हैं । ये प्रथम वर्गमूल से मुणित द्वितीय वर्गस्थल में दिखलाए हुए ही हैं । इसी प्रकार पांचवें वर्ग में बत्तीस छेदनक और छठे वर्ग में चौसठ छेदनक पहले कहे ही जा चुके हैं । अत. एक पांचवें वर्गले छठे वर्ग का गुणाकार करने पर छयानवे भंग पाये जाते हैं, यह सिद्ध हुआ। अथवा किती एक अ क को स्थापित करके उसे छयानवे वार दुगुना दुगुना करले पर यदि उतनी ही राशि आ जाय तो वह राशि च्यानवे केदन सदायी कहलाई, ऐसा समझ लेना चाहिए। यह जघन्य पद में मनुष्यों की संख्या कही गई, अब उत्कृष्ट पद में संख्या बतलाने के लिए कहते हैं
'उस्कोलपए असंखेजा' अर्थात उत्कृष्ट पद में मनुष्य असंख्यात होते हैं इस असंख्यान संख्या का काल से प्ररूपण करते हैं-एक एक समय में एक एक मनुष्य के शादोर का अपहरण किया जाय तो असंख्थात उत्सर्पिणी-अवसपिणी कालों में उगक्षा पूर्ण रूप से अपहरण होता है। इसी का अब क्षेत्र की
અને બીજા વર્ષમાં ચાર વેદનક હતા, બધાને જોડવાથી છ જ છેદન થાય છે. એ પ્રથમ વર્ગ મૂળથી ગુણિત દ્વિતીય વર્ગમૂળમાં દેખાડેલા જ છે. એ જ પ્રકારે પાંચમા વર્ગ મૂળમાં બત્રીસ છેદનક અને છઠામાં ચોસઠ છેદન પહેલા કહેવાએલા છે, તેથીજ ૫ ચમા વર્ગથી છઠ્ઠા વર્ગને ગુણાકાર કરવાથી છનુ ભંગ મળે છે એ સિદ્ધ થયું. અથવા કઈ એક અંકને યાપન કરીને તેને છવાર બમણા કરવાથી જે તેટલે જ જવાબ આવી વાય તે તે રાશિ ૯૬ છેદનક રાશિ કહેવાય, એમ સમજી લેવું જોઈએ, આ જઘન્ય પદમાં મનુષ્યોની સંખ્યા કહેલી છે. હવે ઉત્કૃષ્ટ પદમાં સંખ્યા બતાવવાને માટે કહે છે
_ 'उकोसपर अनजा ' मर्थात् ट पहना भनुष्य मन्यात हाय छे. से અસંખ્યાનનું કાળથી પ્રરૂપ કરે છે–એક એક સમયમાં એક એક મનુષ્યના શરીરના અપહરહુ કરાય તે અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણ-અવસર્પિણી કાળેમાં તેમનું પૂર્ણ રૂપથી
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |