________________
.
९५८ .
जीवाभिगमन संस्थितं जानीहि । ननु यदि कपित्थासंस्थितं तत् तर्हि-उदयेऽस्तमयकाले पौर्णमास्यां वा तिर्यपरिभ्रमत् कथं न तदाकारकं दृश्यते इति चेत्तत्राह-इहस्थैश्चन्द्रविमानस्याऽर्धकपित्थाकारस्यापि वर्तुलं पीठमेवालोक्यते न तु हस्तामलकवतस्य समतलभागोऽपि समतलभागे ऊर्ध्वं तस्योपरिचन्द्रदेवस्य महान्प्रासादः स चाऽति दूरस्थत्वान्नचैकान्तश्चर्मचक्षुभिदृश्यो भवति । उक्तंच
'अद्ध कविहागारा उदयस्थमणमि कह न दीसंति। ससिसूराणविमाणा तिरियक्खेत्ते ठियाणं च ॥१॥ उत्ताणद्धकविट्ठागारं पीठं तदुवरिं च पासाओ । वट्ठालेखेण तओ समवर्ट दूरभावाओ ॥२॥ छाया-अधकपित्याकारे उदयास्तमये कयं न दृश्यते । - शशिसूर्ययो विमाने तिर्यक्षेत्रे स्थितानां च ॥१॥
उत्तर-यहां रहने वाले पुरुषों के द्वारा अर्धकपित्थाकार वाले भी .चन्द्र विमान का गोल केवल पीठ ही देखा जाता है, हस्तोमलक की तरह उसका समतल भाग नहीं देखा जाता, उस पीठ के ऊपर ज्योतिष्चक्रराज चन्द्रदेव का एक महान प्रासाद है वह महा प्रासाद बहुत दूर रहने के कारण चर्म चक्षुओं वालों के द्वारा विलकुल साफ साफ देखने में नहीं आता है । उक्तंच
"अद्धकविट्ठागारा उदयत्थमणमि कहं न दीसंति. ससिसूराण विमाणा तिरियक्खेत्तट्टियाणं. च' ॥१॥ उत्ताणद्धकविट्ठागारं पीठं तदुवरिं च पासाओ,
वहालेखेण ततो समवढे दूर भावाओ' ॥२॥ ઉત્તર-અહીયાં રહેવાવાળા પુરૂષ દ્વારા અર્ધા કઠાના આકાર વાળા ચંદ્ર વિમાનને ગોળ ભાગ કેવળ પાછળ ભાગજ જોવામાં આવે છે. તેથી તેમ દેખાય છે. કેમકે હાથમાં રહેલ આમળાની માફક તેને સમતલ ભાગ જેવામાં આવતું નથી. એ પીઠની ઉપર તિષ્ક રાજ ચંદ્ર દેવને એક વિશાળ પ્રાસાદ (મહેલ) છે. એ મહાન પ્રાસાદ ઘણે દૂર રહેવાના કારણે ચર્મ ચક્ષુઓ વાળાઓ દ્વારા બિલકુલ સાફ સાફ દેખવામાં આવતું નથી. કહ્યું પણ છે કે
'अद्ध कविट्ठागारा उदयत्थमणमि कहं न दीसंति । ससि सूराणविमाणा तिरिक्खेते द्वियाणं च ॥ १ ॥ उत्ताणद्धकविदागारं पीठं तदुवरिंच पासाओ । वट्ठालेखेण ततो समवढे दूर भावाओ ॥ २॥
