Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०१ सू०१ द्वीन्द्रियनामकप्रथमोद्देशनिरूपणम् ४८९ संज्ञा इति यावत्-प्रज्ञा इति वा मन इति वा वाणिति था, यत् 'अम्हे णं आहारमाहारेमो' वयं खलु आहारमाहरामा, इत्येव रूपेण असंज्ञिपश्चेन्द्रियजीवानां संज्ञा प्रज्ञामनोवाक् न भवतीति भावः । किन्तु 'आहारवि पुणते' आहरन्ति पुनस्ते-आहारविषयकसंज्ञायभावेऽपि ते आहारं कुर्वन्तीति भावः । 'तेखि भंते! जीवाण' तेषां खलु भदन्त ! जीवानां पञ्चेन्द्रियाणाम् ‘एवं सन्नाइ वा जाव वईई वा' एवं संज्ञा इति वा यावद् वागिति वा, यावत्पदात् पन्नाइ वा मणेइ वा' इत्यनयोः संग्रहः 'अम्हे णं इट्टानि सद्दे' वयं खलु इष्टानिष्टान् शब्दान् , 'इटानिटे रूवे' इष्टानिष्टानि रूपाणि-नीलपीतादिकानि 'इटानिढे गंधे' इष्टानिष्टान् मैं आहार कर रहा हूं तात्पर्य इस कथन का ऐला है कि पञ्चेन्द्रिय जीवों में दो प्रकार होते हैं एक प्रकार संज्ञी जीवों का है और दूसरा प्रकार असंज्ञी जीवों का है इनमें जो संज्ञी पञ्चेन्द्रिय जीव हैं उनके तो ऐसा विचार हुआ करता है कि हम आहार ग्रहण कर रहे हैं क्योंकि ऐसी विचारधारो मन से सम्बन्धित होती है और जो असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय जीव है उनके ऐसी विचारधारा नहीं होती है क्योंकि उनके मन नहीं होता है 'आहारेति पुणते' फिर भी वे आहार तो करते ही हैं, अब गौतम पुनः इन्हीं के विषय में प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'तेलि णं भंते ! जीवाणं इत्यादि-हे भदन्त ! इन पश्चेन्द्रिय जीवों को ऐसी संज्ञा यावत् वचन होता है यहां यावत् शब्द से 'पण्णाइ वा मणेह वा इन पदों का संग्रह हुआ है। कि हम लोग इष्टानिष्ट शब्दों को इष्टानिष्ट પણ હેતું નથી. કે હું આહાર કરું છું. આ કથનનું તાત્પર્ય એવું છે કેપંચેન્દ્રિય જીવોમાં બે પ્રકાર હોય છે. એક સંજ્ઞી જીને પ્રકાર છે. અને બીજો પ્રકાર અસંજ્ઞી જીવોને છે, તેમાં જે સંગ્નિ પંચેન્દ્રિય જીવ છે, તેને એ વિચાર થયા કરે છે કે અમે આહાર ગ્રહણ કરી રહ્યા છીએ કેમ કે એવી વિચારસરણું મન સાથે સંબંધવાળી છે અને જે અસંજ્ઞી પંચે ન્દ્રિય જીવ છે, તેને વિચારસરણી રહેતી નથી. કેમ કે તેઓને મન હોત नथी. 'आहार'ति पुण ।' त र ती मालार । ४२ १ छ. शथा गौतम स्वामी मान विषयना सभा प्रभुने मे पूछे छे ,-"तेसि णं भंते ! जीवाण' त्यावर सावन मा ५'यद्रिय जवान मेवा सज्ञा यावत क्यन डाय छ ? मडियां यावत ५४थी 'पण्णाइ वा मणेइवा' मा पहोना सय થયા છે. કે અમે ઈષ્ટ અનિષ્ટ શબ્દોનું ઈષ્ટ અનિષ્ટ નીલ, પીત વીગેરે
| SR No. | 009323 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 13 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 984 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 63 MB |