Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१७ उ०१ सू०२ तोलदृष्टान्तेन कायिक्यादिक्रियानि० ३५७ उपकारे प्रेरणे इत्यर्थः वर्तन्ते 'ते विणं जीवा काइयाए जाव पंचहि किरियाहिं पुढा' ते ऽपि खलु जीवाः कायिक्यादि यावत् पञ्चभिः क्रियामिः स्पृष्टाः तथा च पततो मूलस्य मार्गे स्थाणुस्तम्मादयस्तेषां जीवा अपि सहायका पश्चाभिःक्रियामिः क्रियावन्तो भवन्तीत्यर्थः ६ । 'पुरिसे णं भंते पुरुषः खलु भदन्त । 'रुक्खस्स कंदै पचाले माणे कइकिरिए ?" वृक्षस्य कन्दं प्रचालयन् पुरुषः कतिक्रिया ? । भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'जावं च णे से पुरिसे कंदे पचालेई' यावच्च खलु स पुरुषः कन्दं मचालयति 'तावं च णं से पुरिसे नाव पंचहि किरियाहि पुढे' तावत् च खलु स पुरुषो यावत पञ्चभिः क्रियाभिः स्पृष्टः १ । 'जेसि पिणं जीवाणे सरीरेहितो कंदे निव्वत्तिए' येषामपि च खलु जीवानां शरीरेभ्यः कन्दो निर्वतितः 'ते विणं जीवार पंचहि स्वभावतः गिरने के मार्ग में उसे सहायकभूत होते हैं वे जीव भी पांचों ही क्रियाओं से स्पृष्ट होते हैं। तात्पर्य कहने का यह है कि मूल के गिरने के मार्ग में स्थाणु स्तम्भ आदि के जीव भी उसे सहायक हो तो वे भी प्राणातिपात आदि पांच क्रियाओं से युक्त होते माने गये हैं। ६
अथ गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'पुरिसेणं भत! रुक्वस्त कंदै पचाले माणे ककिरिए' हे भदन्त ! वृक्ष के कन्द को चलानेवालाहिलानेवाला-पुरुष कितनी क्रियाओंवाला होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा ! जावं च ण से पुरिले कंदे पचालेह जाव पंचहि . किरियाहिं पुढे' हे गौतम ! चन्द को हिलानेवाला वह पुरुष प्राणातिपात आदि पांच क्रियावाला होता । १ 'जेसि पिय णं जीवाणं सरीरेहिनो कंदे णिवत्तिए तथा जिन जीवों के शरीर से यह પડવામાં સહાયરૂપ થાય છે. તે જ પણ પાંચે કિયાઓથી પૃષ્ટ થાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે મૂળને પડવાના માર્ગમાં સ્થાણું, સ્તંભ વિગેરેના જીવો પણ તેને પડવામાં સહાય રૂપ હોય છે તેઓ પણ પ્રાણાતિપાત વિગેરે ક્રિયાઓ વાળા થાય છે. (૬) હવે ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે छ. "पुरिसे णं भंते ! रूक्खस्स कंद-पचालेमणे कइकिरिए" मगवन् !' વૃક્ષના કદને હલાવવાવાળો પુરુષ કેટલી ક્રિયાઓ વાળા થાય છે ? તેના उत्तरमा प्रभु छ है "गोयमा जावं च णं से पुरिसे कंदै पचालेइ" है ગૌતમ કંદ-સુરણ વિગેરેને હલાવવાવાળે તે પુરુષ પ્રાણાતિપાત વિગેરે પાંચ
यावाणी थाय छे. १, "जेसिं पि य गं जीवाणं सरीरे हितो कदे निव्वत्तिए" तथा २ वाना शरीरथा ४४ (सुर (4.) मन्यु य. 'ते वि गं
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |