________________
२४९
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१६ उ० ६ सु० ४ गन्धग्रहणनिरूपणम्
अनन्तरं स्वप्नाः कथिताः ते च स्वप्ना. न चक्षुरिन्द्रियग्राह्याः इत्यचक्षु ह्यना साधम्र्येण गन्धपुद्गलानां वक्तव्यतामभिधातुपोह-'अह भंते' इत्यादि ।
मूलम्-'अह भंते कोटपुडाण वा जाव केयइपुडाण वा अणुवायंसि उभिज्जमाणाणं वा जाव ठाणाओ वा ठाणं संकामिजमाणाणं किं कोटे वाइ जाब केयई वाइ गोयमा ! नो कोटे वाई जाव नो केयई वाइ घाणसहगया पोग्गला बांति सेवं भंते! सेवं भंते! त्ति ॥सू०५॥
छाया-अय भदना ! कोष्टपुटानां वा यावत् केतकीपुटानां वा अनुवाते उद्भिद्यमानानां वा यावत् स्थानतो वा स्थानं संक्राम्यमाणानां कि कोष्ठो वाति यावत् केतकी वाति । गौतम ! नो कोष्ठो वाति यावद् नो केतकी वाति घ्राणसह गताः पुद्गलाः वान्ति । तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! ॥इति सू० ५॥
टीका-'अह भंते' अथ भदन्त ! 'कोहपुडाण या' कोष्ठपुटानां वा कोठे यः पच्यते मुगन्धद्रव्यसमुदायः स कोष्ठस्तस्य पुटा:-पुटिकाः कोष्ठपुटारतेषां सुराविकट कुम्भ है । काजिक का नाम सौवीर है चर्थी का नाम वसा है वृहत्तरंगों का नाम उर्मि है, तथा छोटी २ तरंगो का नाम वीचि है ।। लू० ४ ॥ - जिन स्वप्नों के विषय में यह कथन चल रहा है ये स्वप्न चाइन्द्रिय से ग्राह्य नहीं होते हैं-इसी प्रचक्षुग्राध्यता के साधर्म्य से गन्धपुगलों की वक्तव्यता को अन्य सूत्रकार इस 'अह भले । कोपुडाण' इत्यादि सूत्र द्वारा प्रकट करते हैं। 'अह भले ! कोह पुडाण चा जाव केयह पुडाण था' इत्यादि ।
टीकार्थ--'अह भंते ! हे भदन्त ! जब 'कोहपुडाण था' कोष्टपुटी ભરેલે જે કુંભ-ઘડે છે તેનું નામ સુરાવિકટ કુંભ છે. કાંજીનું નામ સૌવીર છે. ચર્થીનું નામ વસા છે. મોટા તરગોનું નામ ઉર્મિ છે તેમજ નાના નાના તરંગાનું નામ વીચિ છે. ૪
જે સ્વપ્નના વિષયમાં આ કથન ચાલી રહ્યું છે તે સ્વપ્ન ચક્ષુ ઈન્દ્રિય ગ્રાહા હોતા નથી, આ અચક્ષુ ગ્રાહૃાતાના સાધમ્યથી હવે સૂત્રકાર ગબ્ધ शबाना पातयता 'अइभते कोटपुडाण' याहि सुत्र वारा प्र४८ ४२ . 'अहमते ! कोटपुडाण वा जाव फेयइपुडाण या' साथ-'अहभते ३ महन्त ल्यारे 'कोटु पुडाण वा १४ धुटाने मेट भ० ३२
