Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१२ उ० ७ सू० १ लोकविस्तारनिरूपणम्
२४९
जत्थ णं अयं जीवे न जाए वा, न मए वा वि, नो चैत्र खलु, एतस्मिन् पूर्वोक्ते, महालये - अतिविस्तारे, लोके, लोकस्य च शाश्वतं भावं- स्थितिम्, संसारस्य च अनादिभाव, जीवस्य च नित्यभावं, कर्म बहुत्वम्- कर्मणामाधिक्यम्, जन्ममरणबाहुल्यं च प्रतीत्य- आश्रित्य - लोकस्य शाश्वत भावाद्यपेक्षयेत्यर्थः नास्ति कश्चित् परमाणुपुद्गलमात्रोऽपि प्रदेशः, यत्र खलु लोकप्रदेशे, अयं जीवो न जातो वा नोत्पन्नो वा भवेत्, न मृतो वापि भवेत् । इदमुक्तं भवति अत्र लोकस्य शाश्वत्त्वेऽपि संसारस्य सादित्वे सति नैवं स्यादित्यत स्तस्यानादिवमुक्तम्, नानाजीवापेक्षया संसारस्यानादित्वेऽपि विवक्षितजीवस्यानित्यत्वेनोक्तार्थः स्यादतो जीवस्य नित्यत्वमुक्तम्, जीवस्य नित्यत्वेऽपि कर्मणामल्पत्वे तथा विध संसरणाभावात् विशाल इस लोक में लोककी शाश्वत स्थिति को संसार के अनादिभाव को, जीव के नित्यभाव को, कर्मों की अधिकता को और जन्मः मरण की बहुलता को आश्रित करके - अर्थात्-लोक के शाश्वतभाव आदि की अपेक्षा लेकरके लोक का ऐसा कोई सा भी परमाणुपुद्गलमात्र भी प्रदेश नहीं है, कि जिस लोक प्रदेश में यह जीव जन्मा न हो और मरा भी न हो इस कथन का सारांश ऐसा है कि-लोक की स्थिति को शाश्वत होने पर भी यदि संसार को सादि माना जावे तो जीवकी जो इस प्रकार से नाना जीवों की अपेक्षा लेकर के लोकाकाश के प्रत्येक प्रदेश पर अनादिरूप से जन्म मरण परंपरा प्रतिपादित की गई है वह नहीं बन सकेगी अतः लोक को शाश्वन मानने पर भी संसार को अनादि हो गया है तब ही जाकर लोकाकाश के प्रत्येक प्रदेश पर जीवों की अनादिरूप से जन्म मरण परम्परा सध सकती है इस प्रकार
जाव न मएत्रा वि" सेोडनी શાશ્વતસ્થિતિ, સ`સારના અનાદિભાવ, જીવના નિત્યભાવ, કર્માંની અધિકતા અને જન્મમરણની બહુલતા, આ મધાની અપેક્ષાએ વિચાર કરવામાં આવે, તે આ અતિ વિશાળ લેકને એવા કોઈ પરમાણુપુદ્ગલપ્રમાણ પ્રદેશ પણ એવા નથી કે જ્યાં આ જીવ જન્મ્યા ન હાય અને મર્યાં નહાય આ કથનને ભાવા નીચે પ્રમાણે છે
લાકની સ્થિતિ શાશ્વત હેાવા છતાં પણ જે સ’સારને સાદિ (આદિ યુક્ત) માનવામાં આવે, તેા છત્રની જેઆ પ્રકારે વિવિધ જીવાની અપેક્ષાએ લેાકાકાશના પ્રત્યેક પ્રદેશમાં અનાદિ રૂપે જન્મમરણુ પરંપરા પ્રતિપાદિત કરવામાં આવી છે, તે પ્રતિપાદિત કરી શકાત નહીં તેથી લાકને શાશ્વત માનવા છતાં પશુ સ’સારને અનાદ્દિ કહેવામાં આવ્યા છે આ પ્રકારની પરિસ્થિતિ હોય તે
भ० ३२
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |