Page Text
________________
६१६
भगवतीसूत्रे
,
यावत् नो कदापि न भाति, नोवा कदापि न भविष्यति, अपितु भूतश्च भवति च भविष्यति च, अत एव ध्रुत्रः, नियतः शाश्वतः, अक्षयः, अव्ययः, अवस्थितः, नित्यश्च वर्त्तते । अथ जीवस्य कश्चिद् अशाश्वतत्वमाह - ' अपासए जीवे जमाली ! जं णं नेरइए भवित्तातिरिक्खजोणिए भवइ, तिरिक्खजोणिए भविता माणुस्से भव, मस्से भविता देवे भवइ ' हे जमाले ! अयं जीवः आत्मा अशाश्वतो वर्तते तत्र कारणमाह-यत् यस्मात् खलु नैरयिको भूत्वा तिर्यग्योनिको भवति, तिर्यग्योनिको भूला मनुष्यो भवति, मनुष्यो भूत्वा देवो भवति इत्यपेक्षया जीवः, अशाश्वतोऽपि भवतीतिभावः । अत्राय भावः - यत्-द्रव्यार्थि कनयापेक्षया लोको जीव शाश्वतः पर्यायार्थिकनयापेक्षया लोको जीवr अशाश्वत इति ! क्योंकि जीव किसी भी कालमें नही था - ऐसा नही है, भूनकालमें यह नहीं था ऐसा नहीं है वर्तमान में यह नहीं है, ऐसा भी नहीं है, तथा भविष्य में यह नहीं रहेगा ऐसा भी नहीं है । क्योंकि अनादि होने से यह पहिले था, वर्तमान में दृश्यमान होने से यह अब भी है, और अपर्यवसित होने से यह भविष्य में रहेगा, अत एव यह ध्रुव, नियत, शाश्वत, अक्षय, अव्यय, अवस्थित और नित्य है ' असा जीवे जमाली !' हे जमाले ! जीव कथंचित् अशाभी है, क्योंकि यह नैरयिक पर्यायवाला होकर तिर्यग्योनिक हो जाता है, तिर्यग्योनिक होकर मनुष्य हो जाता है, मनुष्य होकर फिर देव बन जाता है, इस अपेक्षा पर्यायों के बदलने से यह जोव अशाश्वत भी है, इस पूर्वोक्त कथनका निष्कर्ष ऐसा है, कि जीव एवं द्रव्यार्थिक arat अपेक्षा तो शाश्वत हैं, और पर्यायार्थिक नक्की अपेक्षासे
ध्रुव,
અને ભવિષ્યમાં પણ તેનુ અસ્તિત્વ રહેશે કારણ કે તે અનાદુિ હાવાથી પડેલાં હતા, વમાનમાં પણ તેનું અસ્તિત્વ દેખાય છે, અને તે અપ વસિત ( અનંત ) હૈ।વાથી ભવિષ્યમાં પશુ તેનું અસ્તિત્વ રહેશે જ. તેથી તે नियत, शाश्वत, अक्षय, अव्यय, अत्रस्थित गने नित्य छे " असासए जीवे जमाली ! " हे मादी ! अभु दृष्टि विचारता त्र अशाश्वत पशु छे, કારણુ કે નૈયિક પર્યાયમાંથી તિ‘યેાનિકામાં ઉત્પન્ન થાય છે અને તિર્યંચ ચેનિકામાંથી નીકળીને મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને મનુષ્ચામાંથી દેવગતિમાં પશુ જાય છે. આ રીતે પર્યાયે ખદલાતી રહેતી હાવાથી તે પર્યાયની અપે ક્ષાએ અશાશ્વત છે. ઉપયુ ક્ત કથનના નિચેાડ રૂપે એમ કહી શકાય કે જીવ અને લેાક દ્રષ્યાર્થિક નયની અપેક્ષાએ શાશ્વત છે અને પર્યાયાર્થિક નયની અપેક્ષાએ અશાશ્વત છે,
| SR No. | 009318 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 692 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 40 MB |