Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.६ सू.५ क्रियास्वरूपनिरूपणम् ७४९ के चत्तारि दंडगा भाणियव्वा, जाव वेमाणिया णं भंते ! कम्मगसरीरेहितो कइकिरिया ? गोयमा ! तिकिरिया वि, चउकिरिया नि,' एकै कस्मिन् आहारिकतैजसकार्मणान्यतमे चत्वारो दण्डका भणितव्याः, यावत्-समुच्चयजीवाः, नरयिकाः, एकेन्द्रियाः विकलेन्द्रियाः पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका मनुष्याः, भवनपतयः वानव्यन्तराः, ज्योतिषिकाः, वैमानिकाः खलु भदन्त ! कार्मणशरीरेभ्यः कार्मणशरीराण्याश्रित्य कतिक्रियाः भवन्ति ? भगवानाह- गौतम ! यावद् वैमानिकाः यदा कार्मणशरीराण्याश्रित्य कायं व्यापारयन्ति तदा त्रिक्रिया अपि, चतुष्क्रिया अपि, भवन्ति, एवञ्च आहारकादिशरीरत्रयमप्याश्रित्य दण्डकचतुष्केण नैरयिकादिजीवानाम् त्रिक्रियत्वं, चतुष्क्रियत्वं चोक्तम्, पञ्चक्रियत्वन्तु निवारियही बात 'एकेके चत्तारि दण्डगा भाणियव्वा' इस सूत्रपाठ द्वारा व्यक्त की गई है । अब गौतम स्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'जाव वेमाणिया णं भंते ! कम्मगसरीरोहिंतो कइकिरिया ?? हे भदन्त ! यावतसमुच्चय जीव, नैरयिक, एकेन्द्रिय, विकलेन्द्रिय, पंचेन्द्रियतिर्य च, मनुष्य, भवनपति, वानव्यन्तर, ज्योतिषिक और वैमानिक ये कार्मणशरीरों को आश्रित करके कितनी क्रियाओंवाले होते हैं ? इलके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! यावत् वैमानिक जब कार्मण शरीरों को आश्रित करके कायाका व्यापार करते हैं-तप ये तीन क्रियाओंवाले भी होते हैं, चोर क्रियाओंवाले भी होते हैं। इस तरह से आहारक आदि शरीरत्रय-आहारक, तैजस और कामण को आश्रित करके चार दण्डकों द्वारा नैरयिक आदि जीवों में तीन क्रियाओं का और चार क्रियाओंका होना तो कहा गया है। परन्तु पांच क्रियाओंका होना - दंडगा भाणियवा' मे पात मा सूत्र२।४ । ५४८ ४२पामा मादी छे भए શરીરને આશ્રિત કરીને છેલ્લે આલાપક આ પ્રમાણે બનશે
'जाव वेमाणियाणं भंते ! कम्मगसरीरेहिंतो कइ किरिया' t-al सामान्य ७५, ना२४, मेन्द्रिय, विन्द्रिय, पयन्द्रिय तिय य, मनुष्य, सपनपति, વાનગૅતર, તિષક અને વૈમાનિકે, કાર્માણ શરીરને આશ્રિત કરીને કેટલી ક્ષિાઓવાળા હોય છે તેને ઉત્તર આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે કે- હે ગૌતમ! વૈમાનિક પર્વતના ઉપર્યુક્ત છો જ્યારે કામણ શરીરને આશ્રિત કરીને કાયના વ્યાપારથી યુકત બને છે. ત્યારે તેઓ ગણ ક્રિયાઓવાળા હોય છે અને ચાર ક્રિયાઓવાળા પણ હોય છે આ રીતે આહારક આદિ શરીરત્રયને (આહારક, તેજસ અને કામણ શરીરને) આશ્રિત કરીને ચાર દંડકે દ્વારા નારક આદિ છમાં ત્રણ અથવા ચાર ક્વિાઓની સંભવિતતાન પ્રતિપાદાન કરવામાં આવ્યું છે, પરંતુ પાંચ મિાઓવાળા હવાને નિષેધ કર્યો છે. કારણકે આહારક
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |