Page Text
________________
प्र. टीका श. ८ उ. ६ स. ५ क्रियास्वरूपनिरूपणम्
०४५
free, for उकिरिए, एवं जाव वेमाणिए नवरं मणुस्से जहा जीवे ' हे गौतम ! नैरयिको यदा वैक्रियशरीरमाश्रित्य कार्य व्यापारयति तदा स्यात् कदाचित् त्रिक्रियः स्यात् कदाचित् चतुष्क्रियः, एवमुक्तरीत्या यावत् - एकेन्द्रि यो विकलेन्द्रियः पञ्चेन्द्रियः तिर्यग्मनुष्यः भवनपति:- वानव्यन्तरः ज्योतिषिकः वैमानिको यदा चैकियशरीरमाश्रित्य कार्य व्यापारयति तदा स्यात् त्रिक्रियः, स्यात् चतुष्क्रियो भवति, नवरं विशेषः मनुष्यो यथा जीवः स्यात् पञ्चक्रियो su अक्रियोsपि तथैव मनुष्योऽपि पञ्चक्रियोऽपि भवति, अक्रियोऽपि सवति, इतिभावः, ' एवं जग ओरालियासरीराणं चत्तारि दंडगा भणिया तथा उत्रिय है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा ! सिम तिकिरिए, लिय - किरिए एवं जान वैमाणिए - नवरं मणुस्से जहा जीवे' हे गौतम! नैरयिक जब वैक्रिय शरीर को आश्रित करके कायका व्यापार करता है - वह कदाचित् तीन क्रियाओंवाला होता है : कदाचित् चार क्रियाओंवाला होता है, इसी प्रकार - यावत् - एकेन्द्रिय, विकलेन्द्रिय, पञ्चेन्द्रिय तिर्यच, मनुष्य, भवनपति, वानव्यन्तर, ज्योतिषिक और वैमानिक जब वैक्रियशरीरको आश्रित करके कायव्यापारवाले होते हैं ne ये तीन क्रियाओंवाले भी होते हैं, और कदाचित् चारक्रियाओंवाले भी होते हैं । परन्तु मनुष्यपद में विशेषता है - और वह इस प्रकार से है - कि जिस तरह जीव तीन, चार क्रियावाला भी होता है और क्रियारहित भी होता है, उसी तरह मनुष्य भी तीन बार क्रियाओंवाला भी होता है और क्रियारहित भी होता है । 'एवं जहा
महावीर प्रभुता उत्तर- 'गोयमा ! सिय तिकिरिए, सिय चउकिरिए, एवं जाव वैमाणिए - नवरं मणुस्से जहा जीवे ' हे गोतम ! नार व न्यारे બૈંક્તિ શરીરને આશ્રિત કરીને કાયને વ્યાપાર યુક્ત કરે છે, ત્યારે તે કયારેક ત્રણ યિાવાળા હાય છે અને ક્યારેક ચાર ક્રિયાવાળા હાય છે એજ પ્રમાણે એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય, ૫ ચેન્દ્રિય તિય ચ, મનુષ્ય, ભવનપતિ, વાનભ્યન્તર, જ્યેતિષિક અને વૈમાનિક પણ જ્યારે વૈક્સિ શરીરને આશ્રિત કરીને કાયને વ્યાપાર યુકત કરે છે, ત્યારે તે દરેક પણ કયારેક ત્રણ ક્રિયાવાળા અને કયારેક ચાર યિાવાળા હાય છે પણ મનુષ્ય પદમા જ વિશેષતા છે તે આ પ્રમાણે સમજવી જે રીતે જીવ ગણુ ક્રિયાવાળા પણ હાય છે, ચાર ક્રિયાવાળા પણ હાય છે અને ક્રિયા રહિત પણુ હાય છે, એજ પ્રમાણે મનુષ્ય પણ ગણુ ક્રિયાવાળા પશુ હાય છે, ચાર યિાવાળા પણ હાય છે અને યિા રહિત પણ ડાય છે. ' एवं जहा ओरालियसरीराणं चत्तारि दंडगा भणिया, तहा वेउब्विय
८
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |