Page Text
________________
अमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.६ मू. ५ क्रियास्वरूपनिरूपणम् ७४३ दारिकशरीराण्याश्रित्य कायं व्यापारयन्ति तदा त्रिक्रिया 'अपि, चतुष्क्रिया अपि, पञ्चक्रिया अपि भवन्ति, एचप्लुतरीत्या यावत्-एकेन्द्रियविकलेन्द्रियपश्चेन्द्रिय तिर्यग्मतुण्यभवनपतिवानव्यन्तरज्योतिषिकवैमानिका अपि यदा परकीयौदारिकशरीराण्याश्रित्य कार्य व्यापारयन्ति तदा त्रिक्रिया अपि, चतुक्रिया अपि, पञ्चक्रियाअपि भवन्ति, किन्तु नवरं विशेषस्तु मनुष्या यथा समुच्चय जीवा अक्रिया अपि उक्तास्तथैव अक्रिय, अपि वक्तव्या गौतमः पृच्छति-जीवेणं भंते ! वेउवियसरीराओ कइ किरिए ? हे भदन्त ! जीवः
औदारिक शरीरोंको आश्रित करके कायका व्यापार करते हैं-तब वे तीन क्रियओदाले भी होते हैं चार क्रियाओंवाले भी होते हैं ,
और पांच क्रियाओंवाले भी होते हैं। इसी उक्त रीति के अनुसार यावत् - एकेन्द्रिय, विकलेन्द्रिय, पंचेन्द्रियतिर्यचा, मनुष्य, भवनपति, वानव्यन्तर, ज्योतिषिक और वैमानिक भी जब परकीय औदारिक शरीरोंको आश्रित करके कायको व्यापारयुक्त करते हैं तब वे तीनक्रियाऔवाले भी होते हैं, चार क्रियाओंवाले भी होते हैं और पांच क्रियाओले भी होते हैं। किन्तु इनकी अपेक्षा मनुष्यों में विशेषता है और वह ऐसी है कि मनुष्य समुचय जीवोंकी तरह अक्रियावाले भी होते हैं । अक्रियावाले होने में युक्ति पहिले दिखला दी गई है । अर्थात् वीतराग अवस्था में ही क्रियारहितपना होता है-मनुष्य ही वीतराग होते हैं और जीव नहीं। अब गौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं-'जीवे णं भंते ! वेउविय જ્યારે નારકે પસ્કીય ઔદારિક શરીરને આશ્રિત કરીને કાયવ્યાપાર કરે છે, ત્યારે તેઓ ત્રણ ક્રિયાઓવાળા પણ હોય છે, ચાર ક્રિયાઓવાળા પણ હોય છે અને પાંચ ક્રિયાઓવાળા પણ હોય છે. એ જ પ્રમાણે એન્દ્રિય, વિકસેન્દ્રિય, પ ચેન્દ્રિય તિર્યંચ, મનુષ્ય, ભવનપતિ, વનવ્યક્તર, જ્યોતિર્ષિક અને વૈમાનિકે પણ જ્યારે પરકીય ઔદારિક શરીરને આશ્રિત કરિને કાયવ્યાપાર કરે છે, ત્યારે ત્રણ દ્મિાઓવાળા પણ હોય છે, ચાર ક્રિયાઓવાળા પણ હોય છે અને પાંચ ક્રિયાઓવાળા પણ હોય છે. પણ તેમના કરતાં મનુષ્યમાં એવી વિશેષતા છે કે તેઓ સામાન્ય જીવની જેમ અક્યિ પણ હોય છે કારણકે વીતરાગ દશામાં જ ક્રિયારહિતતા સંભવી શકે છે. મનુષ્ય જ વીતરાગ અવસ્થાવાળા બની શકે છે, બીજા જેવો વીતરાગ બની શકતાં નથી.
गौतम स्वामी महावीर प्रभुने भो प्रश्न पूछे छ- 'जीवेणं भंते ! घेउनियसरीराओ कई किरिया? HEd! ५२४ीय गाय शरने આશ્રિત કરીને કેટલી ક્રિયાઓવાળા હોય છે કે, "
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |