Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टी श. ८ उ. ६ मृ. ३ निर्ग्रन्थाराधकता निरूपणम्
७१५
जय
द्रोण्यां मन्जिष्ठारागभाण्डे प्रक्षिपेत् 'से णूणं गोयमा ! उक्खिप्पमाणे उक्खित्ते, पक्खिप्पमाणे पक्खित्ते, रज्जमाणे रत्तेत्ति वत्तव्वं सिया ! तत् वस्त्रम् नूनम् उत्क्षिप्य - माणम् उत्क्षिप्तम् प्रक्षिप्यमाणं प्रक्षिप्तम्, रज्यमानं रक्तमिति व व्यं स्यात् किम् ? गौतम आह- 'हंता, भगवं ! उक्विप्पमाणे उक्खित्ते, जाव रतेत्ति बत्तव्वं सिया' हे भगवन् ! इन्त सत्यम् तद्वत्रं मजिष्ठाद्रोण्याम् उत्क्षिप्यमाणम् उत्क्षिप्तम्, यावत् - प्रक्षिप्यमाणं प्रक्षिप्तम्, रज्यमानं रक्तमिति नूनं वक्तव्यं स्यात्. प्रयोग होता है वह वर्तमान काल और भूतकाल मे अभेद मानकर ही होता है । इसी बात को ध्यान में रखकर प्रभु गौतम से 'उक्खिमाणे 'उक्खित्ते, पक्खिप्पमाणे पक्खित्ते रज्जमानेरज्जे त्ति वत्तन्वं सिया' ऐसा कह रहेहैं- कहो गौतम ! जब यह वस्त्र मंजिष्ठा रंगके पात्र में उलट पुलट किया जाता है- उस समय उसमें उत्क्षिप्तम् ' ऐसा भूतकाल संबंधी प्रयोग होता है न ? तथा उस मंजिष्ठा रंगके पात्र में डाला जाता है तब उसमें वह डाल दिया गया है ऐसा भी भूतकालका प्रयोग होता है न ? तथा - जब वह रंगने की अवस्था में होता है तब उसमें वह रंगा जा चुका है ' ऐसा भी भूतकालका प्रयोग होता है न ? इस पर गौतम कहते हैं- 'हंना भगव ! उक्विप्पमाणे उक्वित्ते, जाव रत्तेत्ति वत्तवं सिया' हां भदन्त ! ऐसा सब प्रयोग होता है- अर्थात् मंजिष्ठा रंगकी द्रोणी (कुंडी) में उत्क्षिप्यमाण वस्त्र में उत्क्षिप्त और रज्यमान રહેલા વજ્રને માટે ‘રંગાઈ ગયુ છે' એવા જે ભૂતકાલિક પ્રયાગ થાય છે તે વમાન અને ભૂતકાળમાં અભેદ માનીને જ થાય છે. અજ વાતને ધ્યાનમાં રાખીને પ્રભુ ગૌતમ स्वाभीने या अभाष्ये आहे छे 'उक्खिप्पमाणे उक्खित्ते, पक्खिप्पमाणे पक्खित्ते, रज्जमाणे रज्जे त्ति वत्तव्वं सिया' हे गौतम! महिना रजभा नावामा भावी રહેલા વજ્રને માટે રંગમાં નાખી દેવામાં આવ્યું', એવા ભૂતકાલિક પ્રયોગ થાય છે કે નહીં ? તે રંગમા મેળાઇ રહેલા વઅને માટે ‘જખેાળાઇ ગયુ' એવા પ્રયાગ થાય છે કે નહી ? તે ર્ગમાં ર ંગાતા વસ્ત્રને માટે રંગાઈ ગયુ' એવા પ્રયાગ થાય છે કે નહી? આ રીતે તે ત્રણુ વર્તમાનકાલિક ક્રિયાઓ માટે ભૂતકાળના પ્રયાગ થાય છે है नहीं? गौतम स्वामी नवा आयेछे- 'हंता, भगवं ! उक्खिप्पमाणे उक्खित्ते, जाव रत्ते त्ति वत्तव्वं सिया' लहन्त ! सेवा प्रयोग यह शडे छे. भेटले મજિઠના રંગની કુંડીમાં ક્ષિપ્ચમાણુ (ન ખાઇ રહેલા) વસ્રને માટે ‘ ઉક્ષિપ્ત ' ( રવામાં આવ્યું ) એવા પ્રયાગ કરી શકાય છે અને રંગાતા હું વઅને માટે રંગાઈ ગયું ’ એવા પ્રયાગ પણ કરી શકાય છે.
"
( नापी
""""
८
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |