Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टी. श.८ उ.५ सू.२ स्थूलपाणातिपातमत्याख्याननिरूपणम् ६२६ कारयति, नचानुजानाति, ततो नित्तिमभ्युपगच्छतीत्यर्थः, सर्वेपाश्चैषां मेलनेन सप्तचत्वारिंशदधिकं शतं भङ्गा भवन्ति । तानेव भङ्गान् विशिष्य प्रतिपादयितुमाह-'तिविह दुविहेणं पडिक्कममाणे न करेइ, न कारवेइ, करेतं णाणुजाणइ मणमा वयसा२,' त्रिविधं प्राणातिपातं द्विविधेन करणभूतेन पतिक्रामन् देशविरत्या निन्दाद्वारा ततो विरमन् न करोति, न कारयति, कुर्वन्तं नानुजानाति मनसा वयसा २, 'अहवा न करेइ, न कारवेइ, करेंत नाणुवाले प्राणातिपातको क्रमसे वह स्वयं 'न करोति' नहीं करता है, 'न कारयति' न दूसरोंसे करवाता है, 'नचानुजानाति' और न उसकी अनुमोदना करता है, अर्थात् उससे निवृत्तिको प्राप्त करता है. इन तीनों योगोंके ४९-४९-४९ भगोंको आपममें जोड देने पर १४७ भंग कुल हो जाते हैं। अब इन्हीं भंगों को विशेषरूप से प्रतिपादन करने के अभिप्राय से सूत्रकार कहते हैं- 'तिविहं दुविहेणं पडिक्कममाणे न करेइ, न कारवेइ, करे तं णाणुजाणड मणसा वयसा २' त्रिविध प्राणातिपातका करणभूत दो प्रकारसे प्रतिक्रमण करता हुआ वह देशविरतिवाला हो जाने के कारण निन्दा द्वारा उससे दूर होता हुआ श्रमणोपासक श्रावक-उसे मन से और वचन से नहीं करता है, नहीं कराता है, और न उसकी अनुमोदना करता है । तात्पर्य यह है कि जब वह श्रावक विविध-करण, कारण, अनुमोदन प्रकार वाले-प्राणातिपातका दो प्रकार से प्रतिक्रमण करता ४२१वामा भावनार प्रातिपातना ते पोते न करोति' त्या रे , 'न कारयति' oil पासे आयातित ४२२वानी त्या ४२ छ भने 'न चानुजानाति' પ્રાણાતિપાતની અનુમોદના કરવાને પણ ત્યાગ કરે છે એટલે કે તેનાથી નિવૃત્ત થઈ જાય છે આ ત્રણે ચગેના ૪૯ ૪૯[૪૯ ભાગેને સરવાળે કરવાથી કુલ ૧૪૭ ભંગ બને છે. હવે સૂત્રકાર આ ભગનું વધુ સ્પષ્ટીકરણ કરવા માટે કહે છે કે'तिविहं दुविहेणं पडिकममाणे न करेइन कारवेइ करें तं नाणुजाणइ मणसा वयसार' વિવિધ પ્રાણાતિપાત (ત્રણ પ્રકારના કારણે દ્વારા કરાયેલાં પ્રાણાતિપાત) નું બે પ્રકારે પ્રતિક્રમણ કરતા તે પ્રમાણે પસક શ્રાવક (દેશવિરતિયુક્ત થવાથી નિન્દા દ્વારા તેને ત્યાગ કરતે શ્રાવક) મનથી અને વચનથી પ્રાણાતિપાત કરતું નથી, કરાવતું નથી અને પ્રાણાતિપાતના અનુદને પણ કરતા નથી. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે જ્યારે તે શ્રાવક ત્રિવિધ (કરણ, કારણું અને અનુદન પ્રકારવાળા) પ્રાણાતિપાતનુ બે પ્રકારે
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |