Page Text
________________
भगवतीसूत्रे
३१६
टीका- 'कविणं भंते - ! णाणे पण्णचे ?? गौतमः पृच्छति - हे भदन्त । कतिविध खलु ज्ञानं प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह - 'गोयमा ! पचविहे गाणे पण्णत्ते' हे गौतम! पञ्चविधं ज्ञानं प्रज्ञप्तम्, तान्येवाह - 'तं जहा - आभिणिवोहियणाणे, सुयणाणे, ओद्दिणाणे, मणपज्जवणाणे, केवलणाणे' तद्यथा - आभिनिवोधिकज्ञानम्, श्रुतज्ञानम्, अवधिज्ञानम्, मनः पर्यवज्ञानम्, केवलज्ञानम्, तत्र - अर्थाभिमुख्येन यथार्थ नियतो बोधः आभिनिवोधिकज्ञानमुच्यते मनः समाश्रित्य तनद्- विषयमपेक्षते यो बोधः सः आभिनिवोधिकज्ञानं कथ्यते इति भावः श्रुतज्ञानम् - श्रूयते यत् ज्ञानवाले होते हैं और श्रुतअज्ञानवाले होते हैं । (जे तिय अन्नाणी ते मइ अन्नाणी सुयअन्नाणी विभंगनाणी) जो जीव तीन अज्ञानवाले होते हैं वे मत्यज्ञानी होते हैं, श्रुताज्ञानी होते हैं और विभंगज्ञानी होते हैं ।
3
टीकार्थ - ज्ञानका अधिकार होनेसे ज्ञानके भेदोंकी विशेषवक्तव्य -- ताका प्रतिपादन यहां पर सूत्रकारने किया है इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है ' कहविणं भंते ! णाणे पण्णत्ते ' हे भदन्त ! ज्ञान कितने प्रकारका कहा गया है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोयमा' हे गौतम ! 'पंचविहे नाणे पण्णत्ते' ज्ञानपांच प्रकारका कहा गया है । "तंजा' ज्ञानके वे पाँच प्रकार ऐसे हैं 'आभिणियोहियणाणे, सुयणाणे, ओहिणाणे मणपजवणाणे, केवलणाणे' आभिनियोधिकज्ञान, श्रुतज्ञान, अवधिज्ञान, मनःपर्यवज्ञान, केवलज्ञान पदार्थ की अभिमुखतालेकर जो यथार्थ नियतबोध होता है उसकानाम अभिनिवोधिकज्ञान है । मनको आश्रित करके तत्तत् विषयकी जो बोध अपेक्षा करता है उस बोधका 'जे तिय अन्नाणी मइ अन्नाणी सुयनाणी विभंगनाणी' ? व त्रायु अज्ञानવાળા હાય છે તે મત્યજ્ઞાની હાય છે, શ્રુતાનાની હાય છે અને વિભંગનાની હોય છે.
9
ટીકા – જ્ઞાનનેા અધિકાર હોવાથી જ્ઞાનના ભેનું નિરૂપણ અહીં સૂત્રકારે કર્યું છે તેમાં ગૌતમે પ્રભુને એવું પૂછ્યું કે- 'कविणं भंते णाणे पण्णसे से भगवान ज्ञान ऐटसा अारना बाछे उत्तर- 'गोयमा' हे गौतम ! ' णाणे पंचविहे पण्णत्ते' ज्ञान यांथ हारना या छे. 'त जहा ' ? આ રીતે છે— 'आभिणिवोहियनाणे, सुयनाणे, मणपज्जवनाणे, केवलनाणे' शालिनिनोधिज्ञान, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન અને મન:પર્યવજ્ઞાન, કેવળજ્ઞાન પદાર્થને સન્મુખરાખીને જે યથા નિયત મેષ થાય છે તેનું નામ આિિનબેાધિજ્ઞાન છે. મનને આશ્રય કરીને તે તે વિષયાના જે બેધ થાય છે—અપેક્ષિત હાય છે તે ધનું નામ આભિનિબાધિકજ્ઞાન હેલ
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |