Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ. १ म.६ अकर्मजीवगतिनिरूपणम् २९३ गई पवत्तई' हे गौतम ! तद्यथा नाम धूमस्य इन्धनविप्रमुक्तस्य ज्वलदग्नीन्ध नात् मुक्तस्य विस्रसया स्वाभाविकतया निर्व्याघातेन निर्बाधया कटाधाच्छादना भावात् अप्रतिबन्धेन ऊर्ध्वं गतिः प्रवर्तते भवति । अथ प्रकृते योजयति-'एवं खलु गोयमा !' हे गौतम ! एवं खलु तथैव इन्धनमुक्तधूमवदेव उक्तरीत्या अष्टविधकर्म वन्धान्मुक्तो जीवः कर्मरहितः सन् ऊर्ध्वमुक्तिगतिं गच्छतीति भावः । अथ पूर्व प्रयोगे प्रश्नयन् आह-'कहं णं भंते ! पुचप्पओगेणं अकम्मस्स गई पण्णायइ ?' हे भदन्त ! कथं केन प्रकारेण खलु पूर्वप्रयोगेण सकतायां गति परिणामवत्त्वेन अकर्मणः कर्म रहितस्य जीवस्य गतिः प्रज्ञाप्यते-कथ्यते ? भग'से जहानामए धूमस्स इंधणविष्पमुक्कम्स उड्ढवीससाए निवाघाएणं गई पवत्तइ' हे गौतम ! ज्वलितअग्नि और ईन्धनसे मुक्त धूमकी जैसे स्वाभाविक गति ऊपरकी ओर विना किसी बाधाके अभावमें होती है, इसी तरहसे हे गौतम ! अष्टविध कर्मबन्धनसे मुक्त जीव की भी स्वभावतः उर्ध्वगति मुक्तिमें जानेकी गति होती है । अब गौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं, कि पूर्वप्रयोगसे अकर्माजीवकी उर्ध्वगति कैसे होती है ? 'कहं ण भंते ! पुवप्पओगेणं अकम्मस्स गई पण्णायड' उत्तर-जीव जब सकर्मावस्थामें था तब यह गति परिणामवाला था सो जब यह कमरहित बन जाता है तब भी उस अवस्थामें इस जीवको उससे वेग प्राप्त होता रहता है, इसकारण यह जीव कमरहित अवस्था हो जाने पर भी उध्वगति करता है। इसी बातको सूत्रकार दृष्टान्तसे समझानेके लिये कहते हैं 'गोयमा ! ___महावीर प्रभुनेउत्तर- 'से जहानामए धृमस्स इंधणविप्पमुक्कस्स उडढ वीससाए निवाघाएणं गई पवत्तइ' हे गौतम ! पतित मन भने ईन्धनमाथी નિકળતા ધુમાડાની સ્વાભાવિક ગતિ ઉપરની દિશામાં હોય છે. જ્યારે ધુમાડાને કઈ પણ પ્રકારને અવરોધ નડતું નથી ત્યારે તેની રવાભાવિક ગતિ ઉર્ધ્વદિશા તરફથી હોય છે, એ જ પ્રમાણે આઠ પ્રકારના કર્મબંધનથી મુકત થયેલા જીવની ગતિ પણ સ્વાભાવિક રીતે જ મુકિતરથાન તરફની જ હોય છે- તેની ગતિ ઉર્વ જ હિય છે.
गौतम स्वामीना प्रश्न- 'कह ण भंते ! पुचप्पओगेणं अकमस्स गई पण्णायड ?' महन्त ! पूरी प्रयोगने आए। अ पनी गति वा डाय छ ?
ઉત્તર- જીવ જ્યારે સકમાવસ્થામાં હતું, ત્યારે તે ગતિ પરિણામવાળે હતે અને જ્યારે તે કર્મ રહિત બની જાય છે, ત્યારે પણ તે અવસ્થામાં આ જીવને તેના દ્વારા વેગ પ્રાપ્ત થતું રહે છે, તે કારણે કમરહિત અવસ્થા થઈ જવા છતાં પણ તે જીવ ઉર્ધ્વગતિ કરે છે. એ જ વાત સૂત્રકાર નીચેના દૃષ્ટાન્ત દ્વારા સમજાવે છે
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |