Page Text
________________
प्रमेयन्द्रिका 0 ० ५ उ० १० सू० १ चन्द्रवर्णनम्
७४३ यदा पश्चिमे प्रथमः समयः, तदा मन्दरस्य उत्तरदक्षिणेऽनन्तरपुरस्कृतसमये वर्षाणां प्रथमः समयः पतिपन्नो भवति । एवं यथा समयेन अभिलापो भणितो वर्षाणां तथा आवलिकयाऽपि भणितव्यः । एवम्-आनप्राणाभ्यामपि, स्तोकेनापि, लवेनापि, मुहूर्तेनापि, अहोरात्रेणापि, पक्षेणापि, मासेनापि, ऋतुनाऽपि, एतेषां सर्वेषां यथा समयस्याभिलापस्तथा भणितव्यः । यदा खल भदन्त ! जम्बूद्वीपे द्वीपे हेमन्तानां प्रथमः समयः प्रतिपद्यते ? यथैव वर्षाणाम् अभिलापः, तथैव हेमन्तानाममपि, ग्रीष्माणामपि भणितव्यो यावत्-ऋतुना, एवं त्रीणि अपि । एतेषां त्रिंशद् आलापका भणितव्याः। यदा भदन्त ! जम्बूद्वीपे द्वीपे मन्दरस्य पर्वतस्य प्रथम समय होता है और जब पश्चिम में भी प्रथम समय होता है तब मन्दर पर्वत की उत्तर दक्षिणदिशा में अनन्तर पश्चात्कृत समय में वर्षा का प्रथम समय होता है। जिस प्रकार से वर्षा का यह अभिलाप समय को लेकर कहा गया है-उसी प्रकार से आवलिका को लेकर भी वर्षा का अभिलाप कहलेना चाहिये तथा आनप्राण को, स्तोक को, लव को, मुहूर्त को, अहोरात्र को, पक्ष को मास को और ऋतु को भी लेकर इसी प्रकार से अभिलाप वर्षा का कहलेना चाहिये ।।
प्रश्न-हे भदन्त ! जम्बूद्वीप नाम के द्वीप में दक्षिण में जब हेमंतऋतु का प्रथम समय प्रारम्भ होता है, तब उत्तर में भी हेमंत ऋतु का प्रथम समय प्रारंभ होता है और जब उत्तर में भी हेमंत ऋतु का प्रथम . समय प्रारंभ होता है तब जंवृद्वीप में मन्दर पर्वत की पूर्व पश्चिमदिशा में क्या अनन्तपुरस्कृत समय में हेमंत ऋतु का प्रारंभ होता है ? છે અને જ્યારે પશ્ચિમમાં ને પ્રથમ સમય હોય છે, ત્યારે મન્દર પર્વતની ઉત્તર દક્ષિણ દિશામાં અનન્તર (ત્યારબાદના સમયમાં) સમયમાં વર્ષાને પ્રથમ સમય હોય છે. જેવી રીતે સમયની અપેક્ષાએ વષને આ આલાપક (प्रश्नोत्तर ३५ सूत्र)ी छ, प्रमाणे मासिन, माना, स्ते, લવ, મુહૂર્ત, રાત્રિ-દિવસ, પક્ષ, માસ અને ગાતુઓની અપેક્ષાએ પણ વર્ષોના આલાયક કહેવા જોઈએ.
પ્રશ્ન–હે ભદન્ત! જંબૂદ્વપ નામના દ્વીપમાં દક્ષિણ દિશામાં જ્યારે હેમન્ત ઋતુના પ્રથમ સમયને પ્રારંભ થાય ત્યારે શું ઉત્તરમાં પણ હિંમત ઋતુના પ્રથમ સમયનો પ્રારંભ થાય છે? અને જ્યારે ઉત્તરમાં હેમત ઋતુના પ્રથમ સમયને પ્રારંભ થાય છે, ત્યારે જ બુદ્વીપમાં મન્દર પર્વતની પૂર્વપશ્ચિમ દિશામાં શું ( ત્યારબાદના સમયમાં) હેમન્ત ઋતુના પ્રારંભ થાય છે ?
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |