________________
४८६
भगवतीने
वाचता फालेको नमः सफियोजनं तिर्यगच्छति तस्याप्यन्तरालवर्तिस्वात् ।
समयः। गन्ता
उर्ध्वम् |
तिर्यक
१
शक्रः
१
अष्ट क्रोशाः पद क्रोशाः (द्वीयोजनम् ) | ( सार्थकयोजनम् )
चमरः
त्रिभागन्पुनम् क्रोशत्रयम्
त्रिभागद्वयन्यूनं पद क्रोशा (सार्थक योजनं
अष्टकथाः (द्वियोजनम् )
त्रिभागन्यूनचत्वारः क्रोशाः ( एकं येोजनम् )
अथ गौतमः चमरस्योर्ध्वाधस्तिर्यग्गतिवहुत्वात्पत्वं पृच्छति - चमरस्स णं भंते ! इत्यादि । हे भगवन | चमरस्य खलु 'अमरिंदस्स असुररण्णो' असुरेन्द्रस्य क्षेत्र वह ऊँचे एक समय में जाता है इस तरह नीचे के क्षेत्र की अपेक्षा ऊँचे का क्षेत्र द्विगुणा है और नीचे तथा ऊँचे के क्षेत्र का बीच का तिरछा क्षेत्र जो है उसका प्रमाण बीच के प्रमाण के अनुसार ही होना चाहिये- इस कारण नीचे के क्षेत्र की अपेक्षा तिरछा क्षेत्र १ || योजन हो जाता है- इन्द्र वगैरह की गति को समझने के लिये ऊपर टीकामें दिया हुआ कोटामें देखलेना चाहिये इससे यह विषय अच्छी तरह से समझा जा सकता है
चत्वारःक्रोशाः वज्रम् (एकं योजनम्)
अयः
त्रिभागसहितं
फोशत्रयम्
चत्वारः क्रोशाः ( एकं योजनम् )
अव गौतम प्रभु से चमर के ऊंचे नीचे और तिरछे रूप गन्तव्य क्षेत्र के अल्पत्व और बहुत्व के विषय में पूछने के निमित्त प्रश्न करते हैं- 'चमरस्स णं भंते' इत्यादि, 'भंते' हे भदन्त ! 'असुरिंदस्स નીચેના ક્ષેત્ર કરતાં ઉપરનું ક્ષેત્ર ખમણું છે. અને નીચે તથા ઉપરના ક્ષેત્રની વચ્ચેનું જે તિય ક્ષેત્ર છે તિય ક્ષેત્રમાં ગમન કરવાનું પ્રમાણ ઉર્ધ્વ અને અધેગમનના પ્રમાણુના વચગાળાનુંપ્રમાણ (એ ખન્નેનું સરાસરી પ્રમાણુ) હોવું જોઈએ. આ રીતે ગણતરી કરવામાં આવે તે એક સમયમાં શક ૧ા દોઢ વૈજન પ્રમાણુ તિય ગક્ષેત્ર સુધી ગમન કરી શકે છે, એ વાતસિદ્ધ થાય છે. શક, ચમર અને વજાની ગતિ સમજાવવા માટે ઉપર ટીકામાં આપવામાં આવેલ કાઠામાંથી જોઈ લેવું,
હવે ગૌતમ સ્વામી ચમરના ઉષ્ણ, અધે અને તિગમન ક્ષેત્રની તુલના કરવાને માટે नीचेनो प्रश्न पूछे छे-चमरस्स णं भंते । असुर्रिदस्स असुरपणो उड्ड अहे तिरियं
