Page Text
________________
: . - स्थानाङ्गसूत्रे एवमग्रेऽपि, नवरं-स्थानम् अर्ध्वस्थानं कायोत्सर्गादि, निपदनम् उपवेशनम् , स्वरवर्तनम् पार्श्वपरिवर्तनं-शयनमित्यर्थः, उल्लङ्घनम् कद्दमादेः सकृदतिक्रमणम् , प्रलङ्घनन्तस्यैव पौनःपुन्येनातिक्रमणम्, मन्द्रिययोगयोजनता-सर्वाणिच जानीन्द्रियाणि चेति सर्वेन्द्रियाणि, तेषां योगा व्यापाराः, यद्वा-इन्द्रियाणां योगा: व्यापारा इन्द्रिययोगाः, सर्वेच ते इन्द्रिययोगाः सर्वेन्द्रिययोगाः, तेपां योजनताकरणम् पवेन्द्रियाणां शुभव्यापार इत्यर्थः । एवमप्रशस्त-कायविनय भेदा अपि अनायुक्तविशेषणवत्त या व्याख्येया इति । उक्तश्च प्रशस्तमनोवाकायविनयविषयेनता ७, इन में से उपयोगपूर्वक गमन करना यह आयुक्त गमनरूप कार्यविनय है, अथवा-" आयुक्तगमन " यह एक पद है, इसका अर्थ है। प्रतिसंलीनयोग वाले ( इन्द्रियों को गुप्त करनेवाले का जो गमन है वह आयुक्त गमन है, १ इसी तरह से आगे भी आयुक्त शब्द का अर्थ समझ लेना चाहिये, स्थान शब्द का अर्थ है कायोत्सर्ग आदि करना-निषदन शब्द का अर्थ है बैठना त्यगवर्नन शब्द का अर्थ है करवट बदलना-सोना, उल्लंघन शब्द का अर्थ है-कर्दम आदि का एक बार उल्लंघन करना, प्रलंघन-शब्द का अर्थ है-कर्दम आदि का पारंबार उल्लंन करना तथा समस्त इन्द्रियों को शुभन्यापार में लगाना, यह लगाना, यह सर्वेन्द्रिय योग योजनता है, अप्रशस्त कायविनयके भेद भी अनायुक्त विशेषण लगाकर इसी तरह से व्याख्यात कर लेना चाहिये, प्रशस्त मन, वचन, एवं काय के विनय के विषय में ऐसा कहा गया है-" भगवदकायविणओ" इत्यादि
ઉપગપૂર્વક ગમન કરવું તેનું નામ આયુક્ત ગમન રૂપ કાયવિનય છે. अथवा " आयुक्तगमन ( 21 मे ५६ छे. तेन। म मा प्रभारी थाय छપ્રતિસલીન ગવાળાનું (ઇન્દ્રિયને ગુપ્ત કરનારનું) જે ગમન છે તેનું નામ આયુક્તગમન છે એજ પ્રમાણે બીજા ભેદોના અર્થ પણ સમજી લેવા. અહીં થાન પદ કાર્યોત્સર્ગનું વાચક છે, નિષદન એટલે બેસવું. “વર્તન” એટલે પડખું બદલવું અથવા સૂવું, “ઉ૯લંધન” એટલે કર્દમ આદિને એક વખત ઓળંગવે, “પ્રલંઘન ” એટલે કર્દમ આદિને વારંવાર એળગવા, “સન્દ્રિય યે ગ જનતા એટલે સમસ્ત ઇન્દ્રિયને શુભ વ્યાપારમાં પ્રવૃત્ત કરવી. ( અપ્રશસ્ત કાયમના પણ સાત ભેદ પડે છે. અહીં અનાયુક્ત વિશેષણ, લગાડીને અનાયુક્ત ગમનરૂપ કાયવિનય આદિ ઉપર્યુક્ત સાત ભેદે સમજવા. પ્રશસ્ત મન, વચન અને કાયના વિનય વિષે એવું કહ્યું છે કે
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |