________________
. ६००
. स्थानाकसूत्रे तथा-समभिरूढः-पर्यायशब्देषु निरुक्तिभेदेन भिन्नमर्थ सममिरोहति यः स समभिरूढः, नानार्थपु नानासंज्ञासमभिरोहणपरो नयविशेष इत्यर्थः । उक्तं च-" जं जं सन्नं भासइ, तं तं चिय समभिरोहए जम्हा।
___ सन्नंतरस्थ विमुहो, तो नओ समभिरूढोत्ति ॥ १॥" छाया-यां यां संज्ञां भापते तां तामेव समभिरोहति यस्मात् ।
संज्ञान्तरस्थ विमुखस्ततो नयः समभिरूढ इति ॥ १॥ इति ।
अयं नयो हि घटपटादिवत् घटकुटादीन् शब्दान् भिन्नप्रवृत्तिनिमित्तत्वात भिन्नार्थगोचरान् मन्यते । अयं भावः-' घट' शब्दस्य 'घट चेष्टायाम्' इति कोई भिन्नता नहीं है, क्योंकि ये लमान लिङ्गवाले और समान वचनवाले शब्द है । कहा भी है-"तं चिय रिउस्लुत्तमयं " इत्यादि
इम प्रकार के स्वरूपवाला यह ५ वां नय है। जैसे कि समान लिङ्गवाले और समान वचन वाले शब्दों में एकता का प्रतिपादन शब्द नय करता है-ठीक इससे विपरीत कथन समभिरुढ नयका है इस नय का ऐसा कहना है कि निरुक्ति के भेद से समान लिङ्गवाले और समान वचनवाले शब्दों में भी भिन्नता है जितने शब्द है उतने ही उनके अर्थ हैं-ऐसा ही कथन इस नय का है, कहा भी है
"जं जं सन्नं भासइ" इत्यादि
यह नय घट पट आदि शब्दों की तरह घट कुट आदि शब्दों को भी मिन्न २ प्रवृत्ति के निमित्तवाले होने से लिन्न २ अर्थवाले
मिन्नत नथी. " कुटाः भने वृक्षः " मा मे पाना ममा क्यानहन કારણે ભિન્નતા છે. કહ્યું પણ છે કે :
" त चिय रिउ सुत्तमयं" ध्या:આ પ્રકારના સ્વરૂપવાળે આ પાંચમે નય છે. -
સમાન લિંગ (જાતિ) વાળા અને સમાન વચનવાળા શબ્દોમાં એકતા (अमितता) ने प्रतिपान ४२ना। शनय छे.
સમભિરુઢ નય–શબ્દનય કરતાં વિપરીત માન્યતાવાળે સમભિરુઢ નય આ નયની એવી માન્યતા છે કે નિરુક્તિના ભેદની અપેક્ષાએ સમાન લિંગવાળા અને સમાન વચનવાળા શબ્દોમાં પણ ભિન્નતા હોય છે-જેટલા શબ્દ છે એટલા જ તેમના અર્થ છે, એવું આ નય પ્રતિપાદન કરે છે.
मधु ५१ छ “जज सन्न भासइ" त्याह
આ નય, ઘટ, પટ આદિ શબ્દની જેમ ઘર, કુટ આદિ શબ્દને પણ જુદા જુદા અર્થવાળા માને છે, કારણ કે ઘર, કુટ આદિ શબ્દ જુદી જુદી
