Page Text
________________
सुधा टीका स्था०४ उ २२५८ कर्मवन्धस्वरूपनिरूपणम्
७१७ __" चउबिहे अप्पावहुए " इत्यादि-अल्प च बहुचानयोः समाहारोऽल्पबहु, तस्य भावोऽल्पवहुत्वम् , तच्चतुर्विधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-प्रकृत्यल्पबहुत्वं १, स्थित्यल्पबहुत्वम् २, अनुभावाल्पबहुत्वं ३, प्रदेशाल्पयत्वं ४ चेति तत्र प्रकृत्यल्पवहुलं-प्रकृतीनां - प्रागुक्तानामल्पवं च, तचाल्यवहु-वं बन्धस्थित्यनुभावमदेशापेक्षया बोध्यम् तत्र बन्धापेक्षया यथा-उपशान्तमोहादिः सर्वेस्तोकप्रकृतिवन्धको भवति, तस्य शातावेदनीयरूपैकविधवन्धकत्वात् । तस्माद उपशमका दिसूक्ष्मसम्परायो बहुतरवन्धको भवति,तस्य वेदनीयायुवर्जशेष पविधवन्धकत्वात्, तस्माद् बहुतरवन्धकः सप्तविधवन्धकस्तस्माच बहुतरवन्धकोऽष्टविधवन्धक इति ।१। है वह अल्पबहुत्व है, यह अल्पवहुत्व चार प्रकारका कहा गया है । उसका भाव ऐसा है-पूर्वोक्त प्रकृतियोंमें बंधकी, स्थितिकी, अनुभावकी
और प्रदेशकी अपेक्षा जो अल्पयत्व है वही अल्पबहुत्व रूपसे यहां कहा गया है, ऐसा जानना चाहिये । जैसे-उपशान्त मोह आदिवाला जीव सबसे कम प्रकृतियोंका बन्धक होता है, क्योंकि वह एकविध यन्धक होता है । अर्थात्-एक प्रकारसेही कमेका सातावेदनीयका बंध करनेवाला होता है । इससे नीचेका जो उपशमकादि सूक्ष्म सम्परायवाला जीव होता है वह बहुतर वन्धक होता है, क्योंकि वह छह प्रका. रसे कर्मका बन्ध करनेवाला होता है, अर्थात वेदनीय और आयुकर्मको छोडकर शेष छह कर्मो का बन्धक होता है । इससे बहुतर बंधक वह है जो सात प्रकारसे कर्मों का बन्धक होता है।
इससे भी बहुतर बन्धक वह है जो आठ प्रकारसे कर्मो का बन्धन करनेवाला होता है १ । स्थितिकी अपेक्षा अल्पबहुत्व इस प्रकारसे है,
"चउबिहे अप्पाबहुए " त्याह-६५ मत हुन २ मा छ તેનું નામ અલપખહત્વ છે, તે અલ્પબહત્વ ચાર પ્રકારનું કહ્યું છે. આ ચાર પ્રકારનું હવે સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે છે–પૂર્વોક્ત જ્ઞાનાવરણીય આદિ પ્રકૃતિઓમાં બન્ય, સ્થિતિ, અનુભાવ અને પ્રદેશની અપેક્ષાએ જે અલ્પમહત્વ છે, તેને જ અહીં અપમહત્વ રૂપે પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે, એમ સમજવું. જેમકે ઉપશાત મોહ દિવાળે જીવ એાછામાં ઓછી કર્મ પ્રકૃતિઓને બંધક હોય છે, કારણ કે તે એકવિધ બન્ધક જ હોય છે એટલે કે તે એક પ્રકારે જ કમને-સાતાદનીયને બધેક જ હોય છે. તેના કરતાં નીચા ગુણ સ્થાનવાળે, ઉપશમકાદિ સૂમ સંપરાયવાળે જે જીવ હોય છે તે અધિક કમ પ્રકૃતિએને બન્યક હોય છે, કારણ કે તે છ પ્રકારના કર્મને બન્ધ કરતે હોય છે અર્થાત વેદનીય અને આયુકર્મને છોડીને બાકીના છ કર્મોને, બન્ધકથાય છે. તેના કરતાં પણ બહુત કમ અન્ધક એ છે કે જે સાત પ્રકારના કર્મોને બન્યક હોય છે. અને તેના કરતાં પણ બહુતર કમબન્ધક જીવ એ
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |