Page Text
________________
१६
ान
विषयक बोधविशिष्टा ज्ञानवृद्धाः, एवं दर्शनबुद्धाचारित्रबुद्धा अपि विज्ञेयाः २। एवं मोहस्त्रिविधः मूढास्त्रिविधाः तथाहि - " तिविहे मोहे पण्णत्ते, तं जहा - नाणमोहे " इत्यादि, एवं तिविहा मूढा पण्णत्ता, तं जहा - नाणमूहा " इत्यादि । तत्र - ज्ञानं मोहयति - आच्छादयतीति ज्ञानमोह :- ज्ञानविषयो मोहः ज्ञानावरणीयादिरित्यर्थः । एवं दृष्टिदर्शनं - यथावस्थितवस्तुपरिच्छेदः तन्मोहयतीति दर्शनमोहः सम्यग्दर्शनमहोदय इत्यर्थ, चारित्रमोहः - चारित्रमालिन्यहेतुरिति । तथा ज्ञानमूढाः- उदितज्ञानावरणाः, ज्ञानानभिज्ञा इत्यर्थः। एवं दर्शन:- मिध्यासिनः चारित्रमूढाः- आच्छादितचारित्राः, अनतिन इत्यर्थः ॥ ०३३ ॥
तीन प्रकार के होते हैं जैसे ज्ञानबुद्ध, दर्शन, और चारित्रबुद्ध, इनमें ज्ञानविषयकघोधि से जो युक्त हैं वे ज्ञानबुद्ध हैं, दर्शनविषयक बोध से जो विशिष्ट हैं वे दर्शनबुद्ध हैं और जो चारित्रविषयक बोधि से विशिष्ट हैं वे चारित्रबुद्ध हैं । इसी तरह से मोह भी तीन प्रकार का है एक ज्ञानमोह, दर्शनमोह और चारित्रमोह, इस त्रिविध मोह से विशिष्ट जो जीव हैं वे त्रिविध मूढ हैं ज्ञान को जो आच्छादित करना है - मोहित कर देता है वह ज्ञानमोह ज्ञानविषयक मोह है ऐसा ज्ञानमोह ज्ञानावरणीय आदि रूप है यथा वस्थित वस्तु का जो परिच्छेदक है उसका नाम दर्शन है इस दर्शन को जो मोहित करता है वह दर्शनमोह है यह सम्यग्दर्शनमोह के उदयरूप है चारित्र में जो मलिनता का हेतु होता है वह चारित्रमोह है, जिनके ज्ञानावरण का उदय है वे ज्ञानमृढ है । अर्थात् जो ज्ञानसे अनभिज्ञ हैं वे जोनमृढ हैं । मिथ्यायुद्ध छे ते युद्धना पत्र प्रहार ह्या छे - (१) ज्ञानयुद्ध, (२) हर्शनબુદ્ધ અને ચારિત્રબુદ્ધ જ્ઞાનવિષયક એધિથી યુક્ત જીવાને જ્ઞાનબુદ્ધ કહે છે, દનવિષયક એધિથી યુક્ત જીવાને દનયુદ્ધ કહે છે અને ચારિત્રવિષયક એ ધિથી યુક્ત જીવાને ચારિત્રબુદ્ધ કહે છે
એ જ પ્રમાણે મેહ પણ ત્રણુ પ્રકારના કહ્યો છે-(૧) જ્ઞાનમેાહ, (૨) દર્શનમેહ અને ચારિત્રમાહ. આ ત્રણે પ્રકારના મેહથી યુક્ત જીવાને ત્રિવિધ મૂઢ કહે છે. જ્ઞાનને જે આચ્છાદિત કરે છે-મૈાહિત કરે છે–તેનું નામ જ્ઞાન મેહ છે. તે જ્ઞાનમે.હ (જ્ઞાનવિષયક મેાહ ) જ્ઞાનાવરણીય આદિ ૨૫ होय छे. યથાવસ્થિત વસ્તુને જે પરિચ્છે≠ છે તેનું નામ દર્શન છે. આ દનને જે માહિત કરે છે, તેને દર્શનમેહ કહે છે. તે સમ્યગ્દર્શન મેાહના ઉડ્ડયરૂપ છે. ચારિત્રમાં જે મલિનતામાં કારણભૂત બને છે તે મેહને ચારિત્રમેહ કહે છે.,
| SR No. | 009308 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 822 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 47 MB |