Page Text
________________
-
-
-
सुधा टोका स्था०२उ०४ सू०४८ धानावरणादि कर्मणां वैविध्यनिरूपणम् ५३५
" जहमज्जपाणमूढो लोए पुरिसो परब्यसो होइ ।
तह मोहेणवि मूढो, जीवो उ एरव्यसो होइ ।। २ ॥” इति । छाया- यथा मद्यपानमूढो लोके पुरुषः परवशो भवति ॥
तथा मोहेनापि मूढो जीवस्तु परवशो भवति ।। इति । तद् द्विविधं दर्शनमोहनीयं चारित्रमोहनीयं चेति । तत्र दर्शनमोहनीयं-मिथ्यात्वमिश्रसम्यक्त्यभेदात्मकं, चारित्रं-सामायिकादि, तद् मोहयति तद्विपयं वैपरीत्यं जनयतीति चारित्रमोहनीयं – कपाय १६ नोकपाय ९ भेदेन पञ्चविंशविविधम् ४ । एति-पतिसमयं गच्छतीतियायुः, यद्वा-एति-आगन्छति प्राप्नोति प्रतिवन्धकता स्वकृतकर्मावाप्तगतेतिष्क्रमितुमनसोऽपि जीवस्येति-आयुः तदेव-आयुष्कं निगडरूपमेतत् यदाहमिथ्यात्व, सम्यग मिथ्यात्व और सम्यक्प्रकृति के भेद से तीन प्रकार का है, सामायिक आदि चारित्र को जो लोहित कर देता है-अर्थात् उनके विषय में विपरीत आभिनिवेश को उत्पन्न करता है वह चारित्रमोहनीय है यह चारित्र मोहनीय कर्म १६ कपाय और ९ नो कषाय के भेद से २५ प्रकार का है अर्थात् दर्शनसोहनीय कर्म के तीन भेद मिलाने से अठाईस भेद होते हैं। जिसका प्रति समय विनाश होता है अर्थात् जो प्रतिसमय व्यतीत होता रहता है वह आयु है अथवाअपने कृतकर्मके उदयानुसारप्राप्त गतिसे निकलने की अभिलाषा वाले भी जीव को जो उस गति से निकलने देने में प्रतिबन्धक होता है वह आयुकर्म है यह कर्म वेड़ी के जैसा होता है अर्थात् पांच में पड़ी हुई बेड़ो जिस प्रकार से जीव को उसी स्थान पर रोक कर रखती है इसी મોહનીય અને (૨) ચારિત્ર મોહનીય દર્શન મોહનીયના પણ નીચે પ્રમાણે त्रले ४ाछ-(१) मिथ्यात्व, (२) मिश्र भानीय, सने (3) सभ्य प्रकृति. સામયિક આદિ ચારિત્રને જે મેડિત કરી નાખે છે એટલે કે વિષયમાં વિપરીત તેમના અભિનિવેશની ઉત્પત્તિ કરે છે, તે પ્રકારના કમને ચારિત્ર મહનીય કહે છે. તે ચારિત્ર મોહનીય કમ ૧૬ કષાય અને ૯નોકષાયના ભેદથી ૨૫ પ્રકારનું છે, દર્શન મેહનીય કર્મના ત્રણ ભેદોને તેમાં ઉમેરવાથી કુલ ૨૮ ભેદ થાય છે. તથા જેને પ્રતિસમય વિનાશ થતો રહે છે એટલે કે જે પ્રતિસમય વ્યતીત થત રહે છે, તે આયુ છે. અથવા–પિતાના કૃતકર્મના ઉદયાનુસાર પ્રાપ્ત ગતિમાંથી નીકળવાની અભિલાષાવાળા જીવને પણ જે ગતિમાંથી નીકળવા દેવામાં પ્રતિ. બધેક (રોકનાર) છે, તે કર્મનું નામ આયુકર્મ છે. તે કર્મ બેડી જેવું હેય છે. પગમાં રહેલી બેડી જેમ જીવને તે સ્થાને જ રોકી રાખે છે, એ જ
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |