________________
सुधा टीका स्था० २ उ०१ सू० ४ क्रियादीना दिन्यनिरूपणम् भवति । तया-परहस्तेनापि प्राणातिपातक्रिया भवति, अपत्याख्यानक्रियाऽपि द्विविधा-जीवाऽप्रत्याख्यानक्रिया, अजीवापत्याख्यानक्रिया चेति । जीविपये प्रत्याग्यानाभावेन यः कर्मणां बन्धादिव्यापारः सा जीवापत्याख्यानक्रिया । यनु अजीवेपु मघमांसादिषु प्रत्याख्यानाभावात् कर्मवन्धनं सा अजीचामत्या. ख्यानक्रिया, इति ।
पुनरन्यथा-क्रियाया वैविध्यमाह-दो किरियाओ' इत्यादि । २ क्रिये प्राणातिपात क्रिया स्वहस्त प्राणानिपात क्रिया उस समय होती है जब जीव आर्तावस्थामें विपत्तिके आजानेपर निर्वेदादिसे युक्त होकर अथवा क्रोधादि के वशवी होकर अपने ही हाथों से अपने प्राणों को नष्टकर डालता है तथा इसी प्रकारसे जय जीव के प्राणोंका परके हस्नादि द्वारा
अपहरण किया जाता है तब वहां परहस्त प्राणातिपात क्रिया होती है __ अप्रत्याख्यान क्रिया भी दो प्रकारकी होती है एक जीवाप्रत्याख्यानक्रिया दमरी अजीवाप्रत्याख्यानक्रिया जीच में जो प्रत्याख्यान के अभाव से कर्मो का बन्धनादिरूप व्यापार होता है वह जीवाप्रत्याख्यान क्रिया है तथा मद्यमांस आदि अजीव पदार्थो के अप्रत्याख्यान को लेकर जो जीव के कर्मबन्ध होता है वह अजीवाप्रत्याख्यान क्रिया है।
इस प्रकार से भी क्रिया दो प्रकार की है-एक आरम्भिकी और જીવ જયારે ક્રોધાદિને કારણે આર્તધ્યાન આદિને અધીન થઈને પિતાના હાથેજ પિતાનાં પ્રાણેને નષ્ટ કરી નાખે છે--આપઘાત કરે છે, અથવા અન્યના પ્રાણોનો નાશ કરે છે ત્યારે તેના દ્વારા સ્વહરત પ્રાણાતિપાત ક્રિયા થતી હોય છે, એજ પ્રમાણે અન્યને હાથે જીવના પ્રાણેને નાશ કરાવવા રૂપ જે કિયા થાય છે તે ક્રિયાને પરત પ્રાણાતિપાત કિયા કહે છે. અપ્રત્યાખ્યાન દિયાના પણ नाये प्रभारी ने ले-(१) पाप्रत्याभ्यान &िया भने (२) 40 न्या.
ખાન ક્રિયા. પ્રત્યાખ્યાનના અભાવે કરીને કર્મોના બંધનાદિ રૂપ જે વ્યાપાર (પ્રવૃત્તિ) જીવ દ્વારા થાય છે, તેને જીવા પ્રત્યાખ્યાન કિયા કહે છે તથા મળ, મારા આદિ અજીવ પદાર્થોને અપ્રત્યાખ્યાનની અપેક્ષાએ જ મને બંધક બને છે. આ પ્રકારની તેની ક્રિયાને અજવાપત્યાખ્યાન કિયા કહે છે,
આરંભિકી અને પરિહિદીને દથી ૫ કિયા બે પ્રકારની હોય છે,
