Page Text
________________
सुधा टीका स्था० १ ३०१ ० ४९ शम्दादिनिरूपणम्
२३३ शिष्टम् । एकत्वं च सामान्यमाश्रित्य बोध्यम् । इति सर्वत्र संयोज्यम् , तथागन्धः-गन्थ्यते आघ्रायते इति गन्धः-घाणविषयः । स च एका-एकत्यसंख्याविगिष्टः । तथा-रसः-रस्यते-आस्वाद्यते इति रसः-रसनेन्द्रियविपयः स च एकः । तथा-स्पर्श:-स्पृश्यते-स्पर्शविषयी क्रियते इति स्पर्श:-त्वगिन्द्रियविषयः। स च एक' । इत्थं शब्दादीन सामान्येनाभिधाय सम्पति तानेव विशेषत आह । तत्र प्रथम गन्दस्य भेदद्वयमाह । तथाहि-सुरभिशब्द:-शुभशब्दो मनोजशब्द इति यावत् । स एकः । दुरभिशब्द-अशुभशब्दः अमनोज्ञशब्द इति यावत् । स एकः । अन्येऽपि शब्दभेदा अत्रैवान्तर्भूता विज्ञेयाः । जिनमें एकत्व कहा गया है वह सामान्य की अपेक्षा से ही कहा गया है, ऐसा जानना चाहिये, घाणेन्द्रिय द्वारा जो सूघा जाता है वह गन्ध है यह भी गन्धत्व सामान्य की अपेक्षा से एक है, रसना इन्द्रिय से जिस का स्वाद लिया जाता है वह रस है यह रस भी रसत्व सामान्य की अपेक्षा से एक है, स्पर्शन इन्द्रिय से जो छूकरके जाना जाता है वह स्पर्श है यह स्पर्श यद्यपि आठ प्रकार का कहा गया है फिर भी सामान्य की अपेक्षा से यह एक है, इस प्रकार से सामान्यतः शब्दादिकों का कथन करके अव मूत्रकार उन्हीं का विशेपरूप से कथन करते हैंइसमें सर्वप्रथम शब्द के दो भेद वे प्रकट करते हैं-वन्द के वे दो भेद सुरभिशब्द और दुरभिशब्दरूप से हैं शुभशब्द या मनोजशब्दका नाम सुरभिशब्द है यह एक इसलिये कहा गया है कि इसमें शब्दत्वसामान्य रूप धर्म रहता है, अशुभशब्द या अमनोज्ञ श्रोनेन्द्रिय को न रुचे ऐसे
પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે, એમ સમજવું. ધ્રાણેન્દ્રિ દ્વારા જે સૂઘવામાં આવે છે, તેનું નામ ગબ્ધ છે. તેમાં પણ ગન્ધર્વ સામાન્યની અપેક્ષાએ એકત્વ છે. જીભ દ્વારા જેને સ્વાદ લેવાય છે, તે રસ છે. તેમાં પણ રસત્વસામાન્યની અપેક્ષાએ એકત્વ છે. સ્પર્શેન્દ્રિયની સહાયતાથી જે સ્પર્શજ્ઞાન થાય છે, તેમાં પણ એત્વ છે. જો કે સ્પર્શને આઠ પ્રકાર છે, તે પણ સ્પર્શત્વસામાન્યની અપેક્ષાએ તેમાં એકત્વ સમજવું આ પ્રકારે શદાદિકનું સામાન્ય કથન કરીને હવે સૂત્રકાર તેમની વિશેષ પ્રરૂપણ કરે છે.
પહેલાં તે શબ્દના બે ભેદનું કાધન કરે છે-તે બે ભેદ નીચે પ્રમાણે छ-(1) सुमि Avi. A५ मना 6, (२) २लि २५६ २०५१ सभा
જ્ઞ-કન્દ્રિયને ન ગમે એ શબ્દ, સુરભિ શબ્દમાં એકવ પ્રકટ કરવાનું કારણ એ છે કે તેમાં શબ્દ સામાન્યરૂપ ધર્મ રહે હૈય છે. દુરભિ શબ્દમાં
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |