Page Text
________________
सुधारीका स्था० । उ०१ सू० ४५ जानादिनिरूपणम् ___ अत्र-आभिनियोविज्ञानशब्देन ज्ञानं दर्शनं च गृहीतम् । अत एवाम्य अष्टाविंशतिर्भदा भवन्तीति बोध्यम् । तस्मात् ज्ञानसामान्याद् दर्शनमपि ज्ञानपदव्यपदेश्यं भवति ।
ननु अत्र सूत्रे 'एगे दंसणे' इत्यनेन दर्शनं पृथगेवोक्तम् , कथं पुनीनशब्देन दर्शनमपि व्यपदिश्यते ? इति चेत् , अप्रोच्यते तत्र हि दर्शनं श्रद्धानं विवसितम् । यतो ज्ञानादित्रयस्य सम्यग्भावविशिष्टस्यैव मोक्षमार्गत्वमुक्त, नतु ज्ञान
उक्तं च-"आभिणियोहियनाणे अहावीमं हवंति पयडीओ"
इस गाथामें आभिनियोधिक जान शब्दसे ज्ञान और दर्शन ये दोनों ही गृहीत हुए हैं, तभी जाकर२८ भेद हुए यहां समझाये गये हैं । इमलिये ज्ञान सामान्यसे दर्शन भी ज्ञानपदव्यपदेश्य हुआ है ऐमा जानना चाहिये।
शंका-इस सूत्र में "एगे दंसणे" इस पदसे दर्शन जय अलग ही कहा गया है तो फिर आप ऐसा वैसे कहते हैं कि ज्ञान शब्दवारादर्शन भी कह दिया जाता है अर्थात् ज्ञानपदका वाच्य दर्शन भी हो जाता है ? ___ -सूत्र में “दर्शन" शब्द से श्रद्धान विवक्षित हुआ है क्यों किसम्यग् भाव से विशिष्ट ही जानादित्रय में मोक्षमार्ग कहा गया है ज्ञानदर्शन चारित्र मात्रा में मोक्षमार्गता नहीं कही गई है अतः मोक्ष के मार्गभूत ऐसे सम्यग्भाव विशिष्ट जानादित्य में दर्शन शब्द श्रद्धान रूप अर्थ का ही वाचक है इसलिये कोई दोष नहीं है तात्पर्य कहने का यह है कि सूत्र में दर्शनपद श्रद्धान रूप दर्शन का वाचक है मामान्य કરવામાં આવેલ છે. ત્યારે જ આમિનિબેધિક જ્ઞાનના ૨૮ ભેદ થયેલા બતાવી શકાય છે. આ રીતે “જ્ઞાન સામાન્ય પદના પ્રાગ દ્વારા દર્શન પદને પણ તેમાં સમાવેશ થાય છે, એમ સમજવું
प्रश्न-20 सूत्रमा “ एगे सणे " 241 ५६ना प्रया२१ शननु सस રૂપે પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે, તે આપ શા કારણે એવું કહે છે કે જ્ઞાન શબ્દના પ્રયોગ દ્વારા દર્શનને પણ ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે અથવા જ્ઞાન પદનુ વાચક દર્શન પણ છે?
ઉત્તર–સૂત્રમાં “ દર્શન ” પદ શ્રદ્ધાના અર્થમાં વપરાયું છે કારણુ કે સમ્યક્ષાવથી યુક્ત જ્ઞાનાદિત્રયમાં (જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રમા) મોટાભાગત કહી છે-જ્ઞાન, દર્શનચારિત્રમા જ મોક્ષમાગતા કરી નથી તેથી મોઇના માર્ગરૂપ સમ્યભાવયુક્ત જ્ઞાનાદિયમાં દર્શન દ શ્રદ્ધારૂપ અનુ જ વાપક છે. તેથી તેનું અલગરૂપે પ્રનિપાદન કરવામાં કોઈ જાત નથી. સૂત્રમાં તે દશનપદ શ્રદ્ધાવાચક દે-સામાન્યને ગ્રહણ કરનાર દશનનું
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |