________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र.श्रु. अ. १४ ग्रन्थस्वरूपनिरूपणम् विजानाति-सम्यगवच्छति । यदेव वस्तु पूर्वमनिरीक्षणीयमासीत्, तदेवाऽधुना कारणसाफल्येन निरीक्षणातिसरलं भवति । यथा मार्गदर्शकः पुरुषो गाढान्धकाराहतायां निशीथिन्यां किमयपश्यन् मार्ग न जानाति, स एव समुपसर्पति सूर्ये तदा लोकालोकिते दिग्विभागे समवगच्छति मार्गम् , एवमेव सर्वज्ञ वचनकाशेन समुपलब्धसम्यग्ज्ञानो जीवः सन्मार्गम् अवगच्छतीति भावः ॥१२॥ मूलम्-एवं तु सैहे वि अपुट्रधम्मे धम्मं न जाणाइ अबुज्झमाणे।'
से कोविएं जिणवयणेणं पच्छासूरोदए पोसइ चक्खुणेव।१३। छाया-एवं तु शिष्योऽप्यपुष्टधर्मा, धर्म न जानात्यबुद्धयमानः ।
स कोविदो जिनवचनेन पश्चात्सूर्योदये पश्यति चक्षुषेव ॥१३॥" इस प्रकार जो वस्तु पहले नेत्रों से अगोचर थी, वही अघ पूरे कारण मिलने पर सुनिरीक्ष्य बन जाती है।
तात्पर्य यह है कि जैसे मार्गदर्शक पुरुष सघन तिमिर से व्याप्त अंधेरी रात्रि में कुछ भी न देख पाता हुआ मार्ग को भी नहीं जानती है। किन्तु वही मार्गदर्शक सूर्यके उदित होने पर और समस्त दिक समूह में उसके प्रकाश का प्रसार होने पर मार्ग देखने लगता है। इस प्रकार जिस जीव को सर्वज्ञ के वचनों से सम्यग् ज्ञान की प्राप्ति हों जाती है। वह सन्मार्ग को जानने लगता है ॥१२॥ _ 'एवं तु सेहे वि अपुटुवम्ले' इत्यादि।
शब्दार्थ-एवं तु-एवंतु' इसी प्रकारसे अर्थात् कोई द्रष्टा अन्धकार युक्त रात्री में मार्गको देखता नहीं है परंतु सूर्योदय से अन्धकार दर જેવાય તેવી હતી. તેજ હવે કારણ મળવાથી સારી રીતે જોઈ શકાય તેવી બની જાય છે. ' કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-જેમ માર્ગ દર્શક પુરૂષ ગાઢ અંધારાથી ઘેરાયેલી અંધારી રાત્રીમાં કંઈ પણ જોઈ ન શકતાં માર્ગ પણ જોઈ શકતે નથી. પરંતુ એજ પુરૂષ સૂર્ય ઉદય થાય અને સઘળી દિશાઓમાં સૂર્યને પ્રકાશ પ્રસારિત થઈ જતાં માર્ગ જેવા મડે છે એજ પ્રમાણે જે જીવને સર્વસના વચનથી સમ્યફ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે, તે સન્માર્ગને જાણવા લાગે છે. રા
'एव तु सेहे वि अपुदुधम्मे' त्यादि
शहा -'एवं तु-एवतु' मा प्रमाणे अर्थात् / द्रा : યુક્ત રાત્રે માર્ગને જોઈ શકતા નથી પરંતુ સૂર્ય ઉદય થતાં અંધકાર હર
